شکل ۳٫۱ ترازوی دیجیتال ………………………………………………………………………………………………………………………… ۵۹
شکل ۳٫۲ دینامومتر همه کاره ……………………………………………………………………………………………………………………. ۵۹
شکل ۳٫۳ زمان سنج ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۵۹
شکل ۳٫۴ استخر و سالن ورزشی ………………………………………………………………………………………………………………… ۶۰
عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد: تاثیر سه شیوه تمرینی در آب، خشکی و الکتروتراپی بر قدرت و سرعت راه رفتن زنان سالمند مبتلا به استئوآرتریت زانو
چکیده پایان نامه (شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده): امروزه بخش زیادی از جمعیت جهان را سالمندان تشکیل می دهند و باتوجه به پیشرفت علم، این جمعیت در حال افزایش است و استئوآرتریت شایع ترین بیماری مفصلی انسان و بخصوص سالمندان می باشد. این بیماران علاوه بر ناتوانی حرکتی، دچار ضعف عضلات اندام تحتانی می شوند و با گذشت زمان ضعف عضلانی بیشتر و سرعت راه رفتن کاهش می یابد. بیماران مبتلا به استئوآرتریت که از روش دارویی استفاده می کنند با عوارض جانبی گسترده این داروها و برطرف نشدن علائم بیماری مواجه می شوند در نتیجه استفاده از روش های غیر دارویی که هزینه کمتر و عوارض خاصی ندارد بسیار حائز اهمیت بود. هدف از انجام این تحقیق، تأثیر سه شیوه تمرین در آب، خشکی و الکتروتراپی بر قدرت اندام تحتانی و سرعت راه رفتن زنان سالمند مبتلا به استئوآرتریت زانو، می باشد. از ۵۵ زن سالمند(با میانگین و انحراف استاندارد سنی ۴٫۰۵±۵۷٫۲۵ سال، وزن ۵٫۳۰±۶۳٫۴۵ کیلوگرم، قد ۰٫۰۲±۱٫۵۶ متر) مبتلا به استئوآرتریت یک طرفه درجه ۱و۲ که به صورت تصادفی از بیماران بیمارستان فاطمه زهرا(س) انتخاب شده بودند، استفاده شد و سپس آزمودنی ها به چهار گروه(سه گروه تمرینی و یک گروه کنترل) تقسیم شدند و آزمودنی های دو گروه تمرین در آب و خشکی تمرینات یکسان قدرتی را در استخر و سالن ورزشی به مدت شش هفته انجام دادند و برنامه گروه الکتروتراپی که شامل اولتراسوند، TENS و مادون قرمز بود را در بیمارستان تحت نظر فیزیوتراپیست به مدت شش هفته انجام پذیرفت. میزان قدرت اندام تحتانی به وسیله کابل تنیسومتر در حالت نشسته روی صندلی از طریق فلکشن و اکستنشن زانو صورت گرفت و در نهایت از میانگین فلکشن و اکستنشن به عنوان داده اصلی استفاده شد. سرعت راه رفتن آزمودنی ها به وسیله متر نواری و کرنومتر، طول گام و فرکانس گام اندازه گیری شد و به وسیله فرمول ۳-۱، سرعت نهایی به دست آمد. هر دو فاکتور قدرت و سرعت در دو نوبت قبل و بعد تمرینات اندازه گیری شد. پس از اتمام تمرینات و جمع آوری داده ها از آمار توصیفی به منظور بررسی تفاوت های خصوصیات گروه ها، مشخصات فردی آزمودنی ها استفاده شد و در آمار استنباطی پس از تشخیص نرمال بودن مشاهدات مربوط به سه متغیر تمرین در آب، خشکی و الکتروتراپی با بهره گرفتن از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف، از آزمون تحلیل کواریانس استفاده شد و سپس به منظور بررسی اختلاف اثرگذاری روش های تمرینی با تفاضل گیری از اندازه های پس آزمون و پیش آزمون بدست آمده و با بهره گرفتن از روش تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون های مقایسات زوجی LSD تفاوت بین میزان اثرگذاری آنها روی هر یک از متغیرهای سرعت و قدرت در سطح معناداری p≤۰٫۰۵ انجام شد. نتایج بهبود معناداری را در دو متغییر قدرت اندام تحتانی و سرعت راه رفتن، برای همه گروه ها نشان داد (p≤۰٫۰۵). همچنین سطح معناداری آزمون تحلیل واریانس برای سرعت راه رفتن که بزرگتر از خطای نوع اول ۰۵/۰ است نیز نتیجه داد که اثرگذاری روش های تمرینی مورد مطالعه بر روی سرعت راه رفتن این دسته از سالمندان یکسان است ولی با توجه به اختلاف میانگین ها برای این مقایسات مشاهده شد که روش تمرین در آب دارای بیشترین اختلاف میانگین با روش الکتروتراپی می باشد و پس از آن اختلاف آن با روش خشکی قرار دارد. با توجه به مثبت بودن اختلاف میانگین روش تمرین در آب با میانگین دو روش دیگر نتیجه می گیریم که روش تمرین در آب دارای بیشترین اثر گذاری (بزرگترین مقادیر اختلاف در نوبت پس آزمون نسبت به نوبت پیش آزمون) بر روی قدرت عضلانی اندام تحتانی می باشد. پس از آن روش خشکی و سپس روش الکتروتراپی دارای بیشترین اثرگذاری بر روی این متغیر می باشند.
فصل اول:
کلیات
پژوهش
-
-
-
- مقدمه
-
-
تربیت بدنی و ورزش در سال های اخیر دستخوش تحولاتی اساسی شده و در حال دنیایی از مفاهیم در این رشته عملی پیش روی بشر قرار گرفته است. پیشرفت های علمی در تربیت بدنی باعث شده است که در این رشته علاوه بر فعالیت های ورزشی به حوزه هایی همچون پزشکی خدمت کند. در درمان بسیاری از بیماری ها علاوه بر دارو درمانی از روش های دیگری در حوزه ی درمان بدنی مدد می جوید. در سال های اخیر علاقه گرایش به سمت درمان های غیر دارویی بیشتر از درمان های دارویی بود و روز به روز در آمار داوطلبین استفاده از این روش ها می شود(کلین سایل ۲۰۰۱، ترجمه اعزازی ۱۳۸۳).
هدف اصلی درمان استئوآرتریت، تسکین علائم، حفظ و بهبود کارایی مفصل، کاهش ناتوانی بیمار، کم کردن خطر پیشرفت بیماری است. در خصوص بیماران مبتلا به استئوآرتریت، درمان های متعددی از جمله آموزش های ساده به بیمار، وسایل کمکی، فیزیوتراپی درمان طبی شامل داروهای عمومی و موضعی و حتی جراحی به کار گرفته می شود. با توجه به تاثیراتی که این بیماری بر فعالیت های روزانه افراد می گذارد و موجب درد فراوان و کاهش بازده عملکردی می گردد. همچنین با توجه به مخارج دارویی این بیماری، به طور گسترده می تواند در یک جامعه علاوه بر تاثیرگذاری آن روی سلامت افراد، روی اقتصاد و نیروی کاری یک جامعه نیز تاثیر بسزایی داشته باشد(بدایت ۱۳۸۴).
در میان راه های درمان استئوآرتریت به نظر می رسد که ورزش و الکتروتراپی از شیوه های موثر و ارزان و بدون عوارض است که مورد استقبال این بیماران قرار گرفته است. در این تحقیق در نظر است تاثیر شیوه های مختلف تمرین بر عملکرد زنان سالمند مبتلا به استئوآرتریت زانو مورد بررسی قرار گیرد.
-
-
-
- بیان مسئله
-
-
امروزه بخش زیادی از جمعیت جهان را سالمندان تشکیل می دهند و باتوجه به پیشرفت علم می توان گفت این جمعیت در حال افزایش است و استئوآرتریت شایع ترین بیماری مفصلی انسان و بخصوص سالمندان می باشد، در بین افراد مسن، آرتروز مهمترین علت منجر به ناتوانی مزمن در کشورهای پیشرفته می باشد. اکثر سالمندان به علت آرتروز زانو یا ران بدون کمک قادر به برخاستن از رختخواب و رفتن به دست شویی نمی باشند. براساس یافته های رادیولوژیکی در کشورهای غربی، شیوع استئوآرتریت زانو در افراد زیر ۴۵ سال ۲%، در افراد ۴۵ تا ۶۴ سال ۳۰% و در افراد مسن تر از ۶۵ سال ۶۸% دیده شده است در کشورهای صنعتی و در حال توسعه، میزان توجه به استئوآرتریت به عنوان یک علت مهم برای درد و ناتوانی رو به افزایش می باشد(شریعت پناهی ۱۳۸۳). در برخی از جوامع از جمله ایران نیز به علت عادات خاص که سبب فشار بیشتر به مفصل زانو می شود و استئوآرتریت زانو شایع تر بوده و در سنین پائین تر تظاهر می کند. با وجود روش های درمانی متعددی که در این بیماران به کار رفته است، ولی متاسفانه هیچ درمان قطعی برای آن یافت نشده است و با وجود صرف زمان طولانی و هزینه مالی بالا نهایتاً علائم بیماری کماکان ادامه داشته و فرایند بیماری پیشرفت کرده است و این بیماری در مقایسه با بیماری های جدی تری مثل سرطان یا سکته مغزی، استئوآرتریت را می توان مسئول موارد بیشتری از ناتوانی کامل در افراد مسن در نظر گرفت(جمشیدی ۱۳۷۹).
زانو به عنوان یکی از مفاصل متحمل وزن به طور مکرر در معرض فشارهای موضعی قرار دارد، غضروف مفصلی سطح متحمل وزن بوده و ساختمان آن برای مقاومت در مقابل تماس مکرر تغییر شکل قابل توجه در این سطح در طول زمان ساخته شده است، این بافت نیروی وارده را به وسیله ویژگی های مخصوص خود (مثل قابلیت پذیرش فشار، قابلیت کشش و غیره) پخش می کند و غضروف مفصلی علی رغم قرار گرفتن در معرض نیروهای فشاری زیاد در حین فعالیت روزمره سالم باقی می ماند، اعمال نیروی بیش از حد باعث تخریب غضروف مفصلی می شود، استئوآرتریت نوعی بیماری مفصلی است که با فرسایش غضروف مفصلی همراه است به طوری که غضروف های انتهای استخوان به تدریج و به طور پیشرونده نازک شده و از بین می رود و در نتیجه استخوان های این مفاصل به هم ساییده می شود و همچنین در سطح مفصلی تکه های استخوانی تشکیل می شود. ممکن است در داخل غضروف مفصلی زخم های عمیق به وجود آید و بافت ترمیمی ساخته شود، این بافت در تحمل فشارهای مکانیکی کارایی غضروف مفصل قبلی را ندارد و روند تخریب مفصل ادامه خواهد داشت(امینی مقدم ۱۳۸۶).
علت دقیق این بیماری تاکنون شناخته نشده است عوامل زیادی که می تواند در ابتلا به این بیماری موثر باشد از قبیل اضافه وزن، نقایص مادرزادی، سن بالا، جنسیت، مسایل ژنتیکی، استفاده بیش از حد از مفاصل، ضربه، فعالیت های شدید ورزشی، مشاغل خاص، ناهنجاری های اسکلتی و بیماری های مفصلی و استخوانی می باشد، که بیشترین و موثرترین عامل در به وجود آمدن این بیماری افزایش سن می باشد عامل بعدی نیز می تواند جنسیت باشد که این بیماری در سنین زیر ۴۵ سال در مردان شایع تر است و در سنین بالاتر بیشتر زنان به این بیماری ابتلا دارند. از جمله علائم این بیماری می توان به درد، خشکی مفاصل، قفل شدن زانوها، کاهش دامنه حرکتی، تورم، احساس ناپایداری، ضعف عضله چهار سر ران اشاره کرد، مهمترین علائم درد و ناتوانی است که درد ناشی از فعالیت موجب کم تحرکی و کندی در انجام مسایل روزمره می شود و در نتیجه عضلات آتروفی شده و حتی افراد بدون کمک قادر به برخاستن از رختخواب و رفتن به دست شویی نمی باشند و این ناتوانی ها سبب مشکلات روحی و روانی افراد می شود(بدایت ۱۳۸۴).
از روش های درمانی متعددی که در بیماران مبتلا به استئوآرتریت به کار گرفته می شود می توان به درمان دارویی و غیر دارویی اشاره کرد، مسکن ها، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی هستند که اساس درمان داروئی این بیماران است با این وجود عوارض جانبی گسترده این داروها (از جمله گوارش شدید) مصرف طولانی مدت آنها را با محدودیت های جدیدی مواجه می کند و از آن گذشته این داروها به ندرت علائم بیماری را کاملا برطرف کرده و باعث پیشگیری از تغییرات بیماری و بازگشت آنها به حالت طبیعی می شوند. روش های غیرداروئی مثل استفاده از تمرین در آب، تمرین در خشکی، الکتروتراپی ، لیزر درمانی و طب سوزنی و … که اخیراً برای درمان عارضه استفاده می شود که نسبت به روش های دارویی هزینه کمتری در بر دارد و عوارض خاصی نیز ندارد، این روش ها در صورت تاثیر مثبت می تواند گام مهمی در درمان این بیماران جلوگیری از عوارض ناخوشایند آن به شمار آیند. ازمیان این روش ها سه روش تمرین در آب، تمرین در خشکی و الکتروتراپی بیشتر مورد استقبال بیماران قرار گرفته است. از آن جایی که این عارضه به محدودیت حرکتی، ناتوانی شدید و از دست رفتن کارائی و ضعف عضلانی می گردد(جمشیدی ۱۳۷۹). اهداف درمانی بیماری باید شامل کاهش درد و ضعف بهبود عملکرد و دامنه حرکتی و تسهیل عملکرد فعالیت های روزانه باشد. در نتایج به دست آمده از مقالات اخیر ابهام و تناقضاتی در زمینه اینکه کدام یک از روش های غیر داروئی (تمرین در آب، تمرین در خشکی، الکتروتراپی) بر بیماران استئوآرتریت زانو موثرتر است، وجود دارد و پاسخ به این سوال می تواند گامی مهم در درمان این بیماری و جلوگیری از عوارض ناخوشایند آن به شمار می آید. به طور مشخص در این تحقیق تلاش شد به این پرسش پاسخ داده شود که:
آیا سه شیوه تمرینی در آب، در خشکی و الکتروتراپی بر قدرت و سرعت راه رفتن زنان سالمند مبتلا به استئوآرتریت زانو تاثیرگذار است؟ اگر پاسخ مثبت است میزان تاثیر کدام یک بیشتر است؟
-
-
-
- اهمیت و ضرورت تحقیق
-
-
حوزه تحقیقاتی علوم ورزشی به عنوان یکی از متولیان سلامت و بهداشت جامعه، با توجه به توسعه و پیشرفت روز افزون قلمرو، امروزه همراه با علوم دیگر در یافتن روش های درمانی بهبود سلامتی افراد می کوشد. امروزه با پیشرفت علوم مختلف و کنترل بیماری های گوناگون طول عمر انسان افزایش یافته و تعداد سالمندان در جهان، در حال افزایش است، همچنین در حال حاضر جمعیت کشورهای در حال توسعه بسیار بیشتر از کشورهای پیشرفته است، از این رو در آینده نیز جمعیت سالمندان کشورهای در حال توسعه بسیار زیاد خواهد بود(مصدق راد ۱۳۸۶). بر طبق آخرین گزارشات مرکز آمار ایران از حدود ۷۵ میلیون نفر جمعیت ایران، حدودا ۱۰ میلیون نفر را سالمندان بالای ۵۵ سال تشکیل می دهند و این جمعیت همچنان رو به فزونی است. بنابراین شناسایی مشکلات سالمندان با هدف ارتقاء سطح سلامت آنها، امری ضروری می باشد(شریعت پناهی ۱۳۸۳).
استئوآرتریت شایع ترین بیماری مفصلی است که خسارات اقتصادی – اجتماعی آن قابل توجه است، و ۶۰ درصد سالمندان به این بیماری مبتلا می باشند در آینده نیز به دلیل افزایش سن جمعیت و شیوع بیشتر چاقی، تعداد افراد مبتلا به این بیماری افزایش خواهد یافت. عوارض جسمانی این بیماری نیز باعث می شود افراد در بسیاری از کارها محدود شوند و در واقع اختلال در حرکت و شیوه زندگی فرد را منجر خواهد شد، به طوری که در همان سالهای اول بیماری فرد در تغییراتی از قبیل روحی، روانی، اجتماعی و اقتصادی رخ می دهد و هزینه های زیادی که صرف درمان این بیماری می شود مشکلات را دو چندان می کند. بیشتر مبتلایان به این بیماری خانم ها هستند، دلایل زیادی از قبیل کم تحرکی، عوامل ژنتیکی می تواند دلیل این آمار باشد و این آمار در ایران به علت عادات نادرست بیشتر از سایر کشورهاست و در سنین پایین تر تظاهر می کند(کلین سایل ۲۰۰۱، ترجمه اعزازی ۱۳۸۳).
مفصل زانو بزرگترین و پیچیده ترین مفصل بدن است، کاهش کارآیی مفصل زانو به طور غیر مستقیم بر روی کارآیی، دامنه حرکتی و عملکرد مفاصل مچ و پا تاثیری دارد، با توجه به اهمیت مفصل زانو از لحاظ ایجاد ثباب و استحکام و تحمل وزن و هر گونه درد، ضایعه و یا ناهنجاری اسکلتی - عضلاتی آن موجب تسریع تغییرات دژنراتیو فرسایشی در سطح مفصل می شود(امینی مقدم ۱۳۸۶). به همین دلیل به استوآرتریت زانو را مشکل چند مفصلی تلقی می کنند به طوری که فرد مبتلا به استئوآرتریت زانو دامنه حرکتی مفصل مجاور و قدرت عضلات تحلیل می رود و رفته رفته افراد قدرت کافی برای راه رفتن ندارند و سرعت انجام کارها به شدت کاهش می یابد و گاهی اوقات فرد قادر به انجام فعالیت های روزمره خود نمی باشند. زیرا فرد به علت درد در هنگام انجام فعالیت ها تمایل به انجام کاری نخواهد داشت و در نتیجه این افراد دچار کاهش قدرت عضلات اندام تحتانی و سرعت راه رفتن خواهند شد و این عوامل می تواند فرد را به بی تحرکی سوق دهد و این بی تحرکی مفرط باعث پیشرفت سریع این بیماری شود و عوارض ناشی از آن مشکلات فراوانی برای فرد به بار خواهد آورد. این بیماری درمان های متعددی از قبیل دارویی و غیر دارویی دارد، با توجه به عوارض جانبی داروها(ضد دردها، ضد التهاب های غیر استروئیدی)، اثر بخش نبودن دائمی آن ها در درمان قابل استفاده نبودن برای همه افراد، ایجاد علت، مقاومت، اعتیاد به آن، استفاده از روش های غیر دارویی اهمیت پیدا می کند به این ترتیب امروزه علاقه و شور و ذوق پزشکان در استفاده از روش های غیر تهاجمی برای تسکین درد به صورت مکمل سایر روش ها به طور فزایندهای رو به افزایش است. روش های درمان غیر دارویی مثل استفاده از آب درمانی، تمرین در خشکی، الکتروتراپی، طب سوزنی، در کنار روش های درمان غیر دارویی به عنوان یک درمان مکمل بدون هزینه های درمانی بالا می تواند به بدن یا حداقل کاهش شدت بیماری مزبور و افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک نماید. علاوه بر کم هزینه بودن این روش ها، عوارض جانبی و کاهش مصرف ممکل ها می تواند مزایای درمان های غیر دارویی محسوب شوند(جمشیدی ۱۳۷۹).
در این مطالعه گروهی از افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو تحت تمرین در آب، گروهی تحت تمرین در خشکی و گروهی تحت درمان الکتروتراپی قرار گرفته و تاثیرات روش های درمانی بر این بیماری مورد تجزیه و تحلیل و مقایسه قرار گرفته است، با توجه به نتایج این تحقیق می توان به سهم درمانی های بدنی همچون تمرین در آب، تمرین در خشکی و الکتروتراپی پی برد. مواردی که اهمیت دارد کم شدن وابستگی به به داروهای مسکن با طیف وسیع عوارض مربوط به آن، کم هزینه بودن روش های درمان بدنی و همچنین بی خطر بودن آنهاست. در صورت آموزش صحیح روش های تمرین در آب و ورزش در آب به بیماران و بیان هدف و طرز کار این روشها می توان اجرای بسیاری از تکنیک ها را به صورت مستقل توسط خود بیماران انتظار داشت. چنانچه تمرینات مناسب برای تمرین در آب و خشکی مناسب و استاندارد تعبیه گردد تغییراتی حاصل خواهد شد که به زندگی بسیاری از افراد کمک خواهد کرد. در تحقیقات مشابه که خارج از کشور انجام شده اند روش های مختلفی مورد استفاده قرار گرفته است. اما هنوز میزان تفاوت تأثیر تمرین در آب و تمرین در خشکی با الکتروتراپی که در رآس درمان های غیر دارویی استئوآرتریت مشخص نشده است. در تحقیق حاضر سعی بر آن شده است تا سودمندی این سه روش(تمرین در آب، تمرین در خشکی و الکتروتراپی) ارزیابی گردد. امید می رود که نتایج تحقیق بتواند ما را به هدف اصلی درمان استئوآرتریت که تسکین علائم، حفظ و بهبود کارایی مفصل، کاهش ناتوانی بیمار، کم کردن خطر پیشرفت بیماری است، نزدیک تر کند.
-
فرضیه های تحقیق
-
- فرضیه کلی
-
