فصل سوم
بررسی تناسب در سورهها وآیات قرآن
. بررسی تناسب در سورهها وآیات قرآن
تناسب در لغت
تناسب از مادّه نَسَبَ و از باب تفاعل است که داشتن پیوند میان دو یا چند چیز را دلالت میکند.[۲۰۴] و به مفهوم مقاربه و مشاکله است[۲۰۵] ونیز بههم نسبت داشتن، وجود نسبت و رابطه میان دوکس یا دو چیز، سازواری، موافقت و هماهنگی است.[۲۰۶]
زرکشی نیز معتقد است که مناسبت در لغت به معنای نزدیکی است و فلانی با فلانی مناسب است یعنی بدان نزدیک و همانند است. کلمه نسیب به معنای خویشاوند نزدیک از همین مادّهاست مانند دو برادر یا پسر عمو و مانند آن…[۲۰۷]
تناسب در اصطلاح علوم قرآنی
علم تناسب و مناسبت در علوم قرآنی، از آنجا که به چگونگی ارتباط و پیوستگی سُوَر با ما بعد وماقبلشان و آیات با هم و با ما قبل و مابعد شان میپردازد از جایگاه خاصی برخوردار است ودانشمندان علوم قرآنی نیز به آن توجه نشان دادهاند.ازجمله برخی معتقدند که:
مناسبت در آیات و مانند آن به معنی ربط دهنده بین آنها بر میگردد. عام باشد یا خاص عقلی یا حسّی، یا خیالی یا انواع دیگر علاقهها و یا تلازم ذهنی مانند سبب و مسبب و علت و معلول و دو نظیر و دو ضدّ و
امثال اینها.[۲۰۸]
بنابراین در علوم قرآن، علم مناسبات، به ارتباط میان موضوعات یک آیه و پیوند میان دو یا چند آیه با هم و ارتباط یک سوره با سوره دیگر گفته مىشود. علم مناسبات در علوم قرآن از پیوستگىهاى ممکن میان موضوعات قرآن، در شکلهاى گوناگون آن بحث مىکند و پیوندهاى پنهان را نمایان مىسازد. بنابراین جایى که پیوستگى، قابل توجه نباشد و یا جایى که پیوند آشکار باشد، در علم مناسبت مورد توجه قرار نمىگیرد.
برخی نیز پار از این هم فراتر گذاشتهاند ومعتقدند که: ارتباط آیات قرآن با یکدیگر به حدی است که همچون یک کلمه، معانی آن منسجم و مبانی آن منتظم و علم بسیار ارزندهای است که خداوند به روی ما راهی بدان گشود، چون برای آن اهلی نیافتیم ناگزیر، بر آن مهر زده و بین خود و خدا داده و به وی برگرداندیم.[۲۰۹]
بقاعی که در خصوص این موضوع کتاب مستقل نوشته، معتقد است که علم مناسبت قرآن، دانشی است که بوسیلهان علل چنیش (ترتیب) آیات و سورشناخته میشودواین دانشی است که گویای اسرار بلاغی قرآن است چون ثمره آن اثبات سازگاری معانی با مقتضای حال مخاطبان است….[۲۱۰]
در کتب علوم قرآنی هرجا واژۀ اتساق وتناسق نیز بکار رود اشاره به بحث تناسب خواهد داشت.
با توجه به معنای لغوی و اصطلاحی تناسب روشن گردید که منظور از تناسب: ارتباط و پیوستگی، هماهنگی، هم شکلی و نزدیکی در اجزای یک چیزاست و در این تحقیق به معنای خاص آن یعنی تناسب درآیات و سور قرآن خواهیم پرداخت.
تاریخچه و پیشینهای از علم تناسب
علم تناسب بین آیات و سور کهاز جمله دل مشغولیهای مهم مفسران و قرآن پژوهان در سدههای واپسین است [۲۱۱]و مانند دیگر علوم در طول ادوار مختلف، موافقان و مخالفانی داشتهاست اگر چه برخی درباره آن کتاب
مستقلی هم نوشتهاند[۲۱۲]
اما بدلیل ظرافتهای خاص و حساسیتهای ویژهای که داشته کمتر به صورت مستقل مطرح شدهاست و بیشتر در لابلای بحثهای علوم قرآنی مورد توجه مفسران و دانش پژوهان علوم قرآنی قرار گرفتهاست.
شاید بر همین اساس است که برخی معتقدند: ارزش گوینده در آنچه که بیان میکند به واسطه همین علم شناخته میشود.[۲۱۳]
ظاهراً نخستین کسی که در مورد تناسب آیات به ظاهر غیر مرتبط ونیز مناسبت سورههای قرآن بحث نمودهاست، ابوبکر نیشابوری (م۳۲۴هـ ق)است.[۲۱۴] که به گفتۀ زرکشی و سیوطی عالمان بغداد را نیز به خاطر عدم توجه به بحث تناسب آیات مورد طعن و نکوهش قرار میداد.
بعد از ایشان ثعلبی (م ۴۲۷ هـ ق) با نوشتن کتاب «الکشف و البیان عن التفسیر القرآن» بهاین موضوع پرداختهاست.
مرحوم طبرسی نیز در تفسیر مجمع البیان با مطرح کردن بحث « النظم » با تکیه براین موضوع به تفسیر آیات پرداختهاست.[۲۱۵]
امام فخر رازی ( م ۶۰۶ هـ ق) نیز در کتاب خود بنام التفسیر الکبیر در این موضوع بسیار قلم فرسایی نمودهاست. از جمله اینکه از وی نقل شدهاست که: کسی که در لطائف نظم وبدایع ترتیب سورۀ بقره تأمل کند درمییابد که قرآن همانگونه کهاز جهت فصاحت الفاظ وظرافت معانی معجزهاست در نظم وترتیب آیات نیز معجزهاست. وهم چنین وی اعتقاد دارد که بسیاری از لطائف قرآنی در تناسب میان آیات به ودیعت نهاده شدهاست ودر پرتو علم مناسبات آشکار خواهد شد.[۲۱۶]
علامهابو جعفر بن زبیر(م ۷۰۸هـ) با نوشتن کتاب مستقلی در این زمینه بنام «البرهان فی مناسبه ترتیب القرآن » گام مهمیدر این علم برداشتهاست.
بدر الدین زرکشی ( م ۷۹۴ هـ ق ) نیز در کتاب البرهان فی علوم القرآن بهاین بحث پرداختهاست.
بعد از ایشان برهان الدین بقاعی (م ۸۸۵ هـ ق) با نوشتن کتاب ارزشمند نظم الدرر فی تناسب الآیات و السور گام بزرگی در تبیین این علم برداشتهاست.
سیوطی نیز علاوه بر اینکه در بحث ۶۲ الاتقان بهاین موضوع پرداختهاست، هم چنین کتاب مستقل، خواندنی، شیرین و در عین حال همراه با تکلف هایی که در ایجاد تناسب در آن راه یافته بنام تناسق الدّرر فی تناسب السّور نوشته و در آن به تبیین و توضیح چگونگی پیوند محتوایی سورهها با هم پرداختهاست.[۲۱۷]
وی هم چنین در کتاب« مراصدالمطالع فی تناسب المقاطع و المطالع» به پیوندهای محتوایی بین آغاز و فرجام سورهها پرداختهاست و با نوشتن کتاب قطف الازهار فی کشف الاسرار نشان دادهاست که آیات در سورهها و نیز سورهها به لحاظ محتوی با هم در پیوندی استوار هستند.[۲۱۸]
در سالهای اخیر نیز عدهای از قرآن پژوهان و مفسران بهاین موضوع پرداختهاند و برخی حتی محور تفسیری خود را همین موضوع قرار دادهاند.در آغاز قرن ۱۴ محمد عبده دردرسهای تفسیری خود( تفسیرالمنار) بحث و حدت موضوعی در سور قرآن را مطرح میکند.
احمد مصطفی مراغی در تفسیر المراغی، و سعید حوّی در الاساس فی التفسیر، دکتر محمد عبدالله درّاز در «المدخل الی القرآن الکریم» و «النباء العظیم»، دکتر محمود شحاته در اهداف سور القرآن و مقاصدها ومحمد محمود حجازی در التفسیر الواضح، صبحی صالح در مباحث فی علوم القرآن، مناع القطان در مباحث فی علوم القرآن، مصطفی مسلم در مباحث فی التفسیر الموضوعی، عبد العلی بازرگان در نظم قرآن، آیت اله معرفت در التمهید فی علوم القرآن، عبدالهادی فقهیزاده در پژوهشی در نظم قرآن، عباس همامیدر چهرۀ زیبای قرآن، سید محمد علی ایازی در چهرۀ پیوستۀ قرآن، محمد خامه گر در ساختار هندسی سورههای قرآن و… علامه طباطبائی در تفسیر ارزشمند المیزان و بالاخره سید قطب در تفسیر فی ظلال القرآن بهاین موضوع پرداختهاند که در ادامه به بررسی دو تفسیر اخیر میپردازیم.[۲۱۹]
.ضرورت و اهمیت پرداختن به علم تناسب
از آنجا که برای فهم وتجزیه وتحلیل نظرات کسی بهترین راه این است کههمۀ سخنان او را که در آن زمینه مطرح کردهاست مطالعه نماییم تا بتوانیم به مقصود ودیدگاهایشان پی ببریم، آیات قرآن که به مراتب پیچیده تر و از مضامین بالایی برخوردار هستند ایجاب میکند که آنها را در ارتباط با هم وبه صورت یک مجموعه منظم نگاه کنیم تا بتوانیم به مقصود ومنظور دقیق آیات پی ببریم وگرنه بی راهه خواهیم رفت. بطور مثال مفاهیم متنوع ومتفاوتی از قبیل، انسان شناسی، خدا شناسی، پیامبر شناسی و…. وجود دارد که آیات مربوط به آنها در یک جا جمع نیستند، بلکه در سرتاسر قرآن پراکنده میباشند و بههمین دلیل کسی بهتر میتواند به عمق این مفاهیم قرآنی برسد که بر تمامیآیات مربوطه مسلط باشد وآنهارا در کنار هم و با هم تفسیر نماید.
شاید این سئوال پیش آید که بحث از علم تناسب آیات چه ضرورتی دارد؟ و چه دلایلی موجب اهمیت این علم شدهاست ؟
در پاسخ میتوان گفت که: علاوه بر مورد فوق از آنجایی که علم تناسب، علمیاست پر جاذبه و دل انگیز و همراه با نکات قرآن شناختی و تفسیری، اما بنا به دلایلی بحث از آن ضروری می کند. از جمله:
ردّ اتّهام و شبهه تحریف و جابجایی آیات قرآن
با توجّه بهاینکه قرآن دارای موضوعات گسترده و متنوع بوده و گاهی در بین بیان یک موضوع از موضوعات جزئی و کوچکتر نیز بحث شدهاست بعضی را عقیده بر این است که آیات قرآن آشفته و در هم ریخته است و از انسجام و وحدت برخوردار نیست اما با کمک این علم میتوان استدلال کرد که نه تنها در قرآن آشفتگی و بینظمی وجود ندارد بلکه سر تاسر قرآن دارای انسجام و هماهنگی است و این تصوّر غلط به ناآگاهی و عدم تسلط افراد به کل قرآن برمیگردد بههمین دلیل برخی معتقدند که: این شبهه که تلاش میکند به مسلمانان بفهماند که کتاب الهی از سطح کتابهای بشر پایین تر است، شبه بسیار خطرناکی است. [۲۲۰]
دفاع ازاصول اعتقادی شیعه درسایۀ پرداختن به تناسب آیات
در قرآن، آیاتی وجود دارد که بیانگر اصول عقیدتی شیعه هستند (آیات تبلیغ، اکمال دین، تطهیر، ولایت) امّا گروهی از مفسران اهل سنت بدون توجه بهارتباط و تناسب آیات و نیز شان نزول آنها به تفسیر آیات پرداختهاند کهالبته با تشریح ارتباط این آیات با آیات دیگر میتوان بهاثبات اصول اعتقادی شیعه پرداخت.[۲۲۱] وما در بحثهای آینده به تفصیل بهاین دستهاز آیات خواهیم پرداخت.
فواید علم تناسب
یکی دیگر از بحث های مربوط به علم تناسب مانند همۀ علوم دیگر بحث از فوایدی است کهاز آن مترتب است و از نظر دانشمندان اسلامی دور نمانده است و فوایدی را برای آن مطرح کردهاند.
از جمله سیوطی معتقد است فایده بحث مناسبت عبارت است از: اجزای کلام را دست به گردن یکدیگر قرار دادن تا ارتباط میان آنها قوی شود و تالیف اجزای سخن همانند ساختمانی محکم که اجزای آن هماهنگ است، گردد.[۲۲۲]
سعید حوی اثبات برخی نظریات علوم قرآنی، مانند توقیفی بودن ترتیب سورهها را از فواید آن دانستهاست. [۲۲۳]ودیگری نیز معتقد است که علم مناسبت وکشف ارتباط آیات در بسیاری موارد مفسّر را از پرداختن به سبب نزول بی نیاز خواهد کرد.[۲۲۴] و اما دیگرفوایدی که برای این علم برشمردهاند را بطور خلاصهاشاره میکنیم:
کمک به فهم قرآن و تفسیر
نخستین و شاید مهمترین فایده علم مناسبت کمک به فهم قرآن و تفسیر آن است مفسرانی که به این علم
- عدم روحیه کارآفرینی در این شرکت ها
اگرچه بعضی نویسندگان مهمترین محدودیت SMEها را محدودیت منابع انسانی میدانند(کریر[۴۸]، ۱۹۹۴)؛ ولی بسیاری دیگر نیز بازاریابی را عامل اصلی در موفقیت و یا شکست SMEها میدانند و معتقدند که موفقیت و ادامه حیات کسب و کارهای کوچک و متوسط منوط به میزان اثربخشی فعالیتهای بازاریابی آنها است(زاتزالو، گری، ۲۰۰۰). هریس[۴۹] موانع مرتبط به بازار این شرکتها را موارد زیر بیان نموده است(بافنده زنده و همکاران، ۱۳۸۹):
- وجود خریدهای انحصاری
- ماهیت دشوار قراردادهایی که این صنایع باید با صنایع بزرگ منعقد کنند
- وجود بازارهای انحصاری در بخشهای مختلف
- نوسانات در عرضه و تقاضا
- عدم وجود ساز و کارهای بازاریابی و در نتیجه ناتوانی در دسترسی به کانالهای توزیع ملی و بین المللی
- خرید مواد اولیه در مقیاسهای کم که منجر به افزایش قیمتها می شود.
در بخشهای بعدی در رابطه با بازاریابی این شرکتها به تفصیل پرداخته خواهد شد.
جایگاه شرکت های کوچک و متوسط در محیط امروزی
با همه محدودیتها و موانعی که در بخش قبل بدان اشاره شد، امروزه در اروپا ۸/۹۹% از کسب و کارها جز این بنگاهها محسوب میشوند و ۶۶% نیروی کار در این بخش مشغول به کار میباشند(این سهم در کشورهای حوزه مدیترانه به ۹۰% میرسد)(افجه، سجادی نائینی، ۱۳۸۹). همچنین در حال حاضر، تقریبا ۴۰% از تولیدات صنایع در این بخش صورت میگیرد(راجا، کومار، ۲۰۰۸) و ۷/۹۹% از کارفرمایان کشورهای آمریکای شمالی در این حوزه فعالیت می کنند که ۵۰ درصد از درآمد و ۵۴ درصد از مشاغل بخش خصوصی این کشورها را به خود اختصاص دادهاند(موریس، و همکاران، ۲۰۰۲). همچنین به دلیل این که اصولا شرکتهای بزرگ، وظایفی که برایشان ارزش افزوده ایجاد می کند را برای برون سپاری به شرکت های کوچک واگذار می کنند، بنابراین این شرکت ها به عنوان بخشی از زنجیره عرضه صنایع بزرگ نیز محسوب شده و در اتصال بخش صنعتی جهان، نقش حیاتی را ایفا می کنند(شیتال و همکاران، ۲۰۱۲). در ایران و بنا به آمار سایت سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران، تا پایان سال ۱۳۸۹، حدود ۸۸ درصد سازمانهای کشور، جز شرکتهایکوچک و متوسط محسوب میشوند و حدود ۴۵ درصد اشتغال کشور در این شرکتها انجام می شود که این آمار نشان دهنده نقش پررنگ این سازمانها در توسعه اقتصادی است(سایت سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران). محققین ویژگیهای مختلفی را برای این منظور بیان کرده اند که بعضی از آن ها در جدول ۲-۴ میتوان مشاهده کرد.
جدول ۲‑۴- خلاصه ای از ویژگی های ذاتی شرکت های کوچک و متوسط
ویژگی های شرکت های کوچک و متوسط
منابع
- پتانسیل بالقوه برای ایجاد شغل و درآمد
احمدی و همکاران( ۱۳۸۷)، افجه، سجادی نائینی (۱۳۸۹)، اسد سعدی، افتخار(۲۰۱۱)، اسچاچتیبک (۲۰۱۱)
شیتال و همکاران(۲۰۱۲)
- انعطاف پذیری در برابر تغییرات محیط
زری باف، شفیع خانی(۱۳۸۵)، احمدی و همکاران(۱۳۸۷)، بارت( ۱۹۹۶)
- تواناییهای لازم جهت جذب سرمایه های محدود و پراکنده موجود در جامعه و هدایت آن ها در فعالیت های تولیدی و صنعتی
سمیع زاده، چهارسوقی(۱۳۸۷)
- متکی بودن به منابع داخلی
- پرورش نیروهای متخصص در جهت رفع مشکلات بیکاری، فقر، عدم توازن منطقه ای و دستیابی به توسعه
احمدی و همکاران(۱۳۸۷)
- تقویت روحیه کارآفرینی و رقابتپذبری،افزایش بهرهوری وایجاد اشتغال
معاونتبرنامه ریزیوامور اقتصادی(۱۳۸۸)
- نقش بسیار موثر در توسعه فناوری و کارآفرینی
سعیدنیا(۱۳۸۸)
پرسشنامه [۵۷]یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی مستقیم برای کسب داده های تحقیق است . پرسشنامه مجموعه ای از سوال ها (گویه ها[۵۸] ) است که محقق برای آزمودن هر فرضیه طراحی کرده و پاسخ دهنده با ملاحظهی آن ها پاسخ های لازم را ار ائه خواهد داد . این پاسخ ها، داده مورد نیاز پژوهش را تشکیل میدهند. سؤالهای پرسشنامه را نوعی محرک - پاسخ میتوان محسوب کرد . از طریق سؤال های پرسشنامه میتوان دانش، علایق، نگرش و عقاید فرد را مورد ارزیابی قرارداد، به تجربیات قبلی وی پی برده و به آنچه در حال حاضر انجام میدهد آگاهی یافت . باید توجه داشت که در برخی فرهنگ ها با توجه به شرایط اجتماعی، پرسشنامه نمیتواند داده ها را با دقت لازم، همانند یک مصاحبه ی عمیق، بدست دهد . بنابراین برای بالا بردن دقت داده های گردآوری شده توصیه میشود که تکمیل پرسشنامه همراه با سایر ابزارهای گردآوری داده ها صورت گیرد . در غیر این صورت باید داده های حاصله را با قید احتیاط به کار برد.
در این تحقیق از پرسشنامه بسته استفاده شده است و در سوالات پرسشنامه که برای سنجش متغیرهای اصلی مورد استفاده قرار گرفته از مقیاس پنج گزینه ای لیکرت استفاده شده است که پرسشنامه کیفیت زندگی کاری شامل ۵ طیف خیلی زیاد ، زیاد ، تا حدی ،کم ،خیلی کم می باشد و پرسشنامه مدیریت ارتباط با مشتری شامل ۵ طیف کاملا مخالف،مخالف،تاحدی،موافق،کاملا موافق می باشد.
پرسشنامه مذکور شامل ۲ بخش عمده می باشد :
-
- نامه همراه : در این قسمت با معرفی موضوع پژوهش، هدف از گردآوری داده ها به وسیله پرسشنامه و ضرورت و اهمیت همکاری پاسخ دهنده بیان شده است. برای این منظور بر محرمانه بودن داده های حاصل از پرسشنامه تأکید شده تا پاسخ دهنده گان بدون نگرانی پاسخ سوالات را ارائه دهند.
-
- سوال های (گویه های) پرسشنامه : این بخش از پرسشنامه شامل ۲ قسمت است:
الف) سوالات عمومی: این بخش از پرسشنامه مرتبط با ویژگی های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان (شامل جنسیت، وضعیت تاهل، سن و تحصیلات وسابقه کار ) می باشد.
ب) سوالات مرتبط با متغیرهای تحقیق : این بخش از پرسشنا مه متغیرهای تحقیق(مدیریت زمان و عملکرد کارکنان ) را اندازه گیری می کند. متغیرها و سوالات مربوطه در جدول ۳-۲ آمده است.
جدول ۳- ۱ ترکیب سوالات پرسشنامه
متغیر ها | ابعاد متغیر ها | شماره سوالات |
مدیریت کیفیت زندگی کاری | ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ و ﮐﺎﻓﯽ | ۳-۱ |
محیط ﮐﺎر اﯾﻤﻦ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ | ۶-۴ | |
تامین ﻓﺮﺻﺖ رﺷﺪ و امنیت ﻣﺪاوم | ۹-۷ | |
قانونگرایی در سازمان | ۱۳-۱۰ | |
وابستگی اجتماعی زندگی کاری | ۱۶-۱۴ | |
فضای کلی زندگی | ۲۰-۱۷ | |
یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان | ۲۳-۲۱ | |
توسعه قابلیت های انسانی |
ب: از طریق تزریق داخل واژن: در این روش کمپلکسی از اسانس را با حداکثر غلظت ۱۵% که داخل روغن گیاهی رقیق شده است مصرف می کنند (۴۲).
۵-مصرف از طریق خارجی
روش اصلی مصرف از طریق خارجی اسانس ها به شرح زیر است:
۱-کمپرس کردن: برای برطرف کردن سردرد، احتقان ریه ها، دردهای شکمی،دردهای پشت و کمر و نیز درد های مفصلی بسیار مفید است.
۲-حمام ها آروماتیک: روشی برای تسکین ذهن، جسم و روح است و نیز در بهبود اختلالات پوستی بسیار مفید است.
۳-از راه گوش: در درمان گوش درد می توان یک قطره اسانس را روی حوله پنبه ای قرار داد. اما هرگز قطرات اسانس را نباید مستقیما در مجرای گوش ریخت.
۴-اسپری کردن:۱۰ تا ۲۰ قطره اسانس را با آب مقطر رقیق کرده و در نواحی مورد نظر اسپری می شود.. مصرف اسانس های خانواده سیتروس به علت اثر تحریکی بر روی پوست به روش اسپری کردن توصیه نمی شود.
۵-روش ماساژ
۶-موضعی: از آنجایی که اسانس ها به راحتی در چربی پوست قابل حل هستند، بنابراین درمان موضعی اسانس ها به مراتب از مصرف داخلی آنها ﻣﺆثرتر است. اسانس از راه موضعی سریعا به پوست نفوذ کرده و وارد جریان خون می شود (۴۲).
۲-۱۱٫ عوارض جانبی ناشی از مصرف اسانس ها
۱-اثرات آلرژیک: معمولا اسانس های روغنی از ترپن های هیدروکربنی در اثر تماس موضعی، بیشتر تولید آلرژی می کنند. گرچه Hausen(دانشمند آلمانی) معتقد است که ترپن های هیدروکربنی سبب آلرژی نیستند، بلکه هیدرو پراکسیدهایی که به مرور زمان در اثر ذخیره سازی تولید می شوند، عامل آلرژی می باشند.
۲-تحریک دستگاه گوارش: مصرف بیش از حد اسانس ها باعث تحریک دستگاه گوارش شده و ممکن است سبب تهوع، اهال و استفراغ گردد.
۳-اثر فتوتوکسیک و حساسیت به نور: برخی از اسانس های حاوی فورانوکومارین ها پس از یک واکنش اولیه، ایجاد حساسیت به نور می نمایند که به صورت التهاب پوست و تشکیل تاول مشاهده می شود.
۴-اثرات نکروز دهندگی یا نکروتیک: مصرف طولانی مدت و یا بیش از حد اسانس Juniperus sabina می تواند باعث قانقاریای استخوان شود.
۵-اثرات بی حس کنندگی و بیهوش کنندگی: تعداد کمی از اسانس ها، در دزهای بالای خود سبب بیهوشی و فلج و سکته ناقص شده اند که این واکنش ها برگشت ناپذیر بوده و ضایعات عمده ای در بافت باقی می گذارند.
۶-اثرات منجر به سقط جنین: برخی از اسانس ا به دلیل تحریکات رحم جهت سقط جنین مورد سوء استفاده قرار می گیرند.
۷-اثرات سمی بر روی کلیه ها: اسانس های حاوی درصد بالایی از مونوترپن های هیدروکربنی سبب تحریک کلیه ها و صدمه به آن می شوند.ترپن های الکلی هیچ اثر تحریکی بر روی کلیه ها ندارند.
۸-اثرات سمی بر روی کبد: مصرف بیش از حد اسانس ها به صورت خوراکی، سبب تحریک کبد شده و باعث صدمه به آن می شوند.
۹-اثرات سرطان زایی: مصرف بی رویه تعداد محدودی از اسانس ها از جمله زعفران ، باعث ایجاد سرطان کبد می شود. به همین علت بعضی کشور ها مصرف زعفران در غذا را غیر مجاز دانسته اند. همچنین اسانس Calmus سبب تولید تومورهایی در ناحیه زخم های دئودنال در موش می شود که این اثر بعد از ۶۰هفته قابل رﺅیت است. این اسانس حاوی بتا-آزادون است (۴).
۲-۱۲٫ نگهداری اسانس ها
معمولا واکنش های شیمیایی که بعد از استخراج اسانس در آن به وقوع می پیوندد سبب کاهشش کیفیت و یا فاسد شدن اسانس می گردد. ترکیبات شیمیایی اجزاء تشکیل دهنده اسانس متفاوت است و در اثر عوامل مختلفی تجزیه می گردد. مثلا هیدروکربن های ترپن دار تحت ﺗﺄثیر هوا به سرعت اکسیده و پلیمریزه می شوند. یون فلزات سنگین مخصوصا مس در درجه حرارت بالا حتی در مقادیر بسیار کم به سرعت سبب تجزیه شدن اسانس می شود. وجود مقادیر بسیار کم آب در اسانس سبب تجزیه استرهای موجود در اسانس ها به میزان ده برابر مقدار آب موجود در آن می شود و در این حال مقدار اسیدهای چرب به نحو چشم گیری افزایش می یابد و همین امر خود سبب واکنش های نامطلوب دیگری در اسانس می گردد. برخی اسانس ها در اثر نور تجزیه می شوند لذا برای نگهداری این گونه مواد باید از ظروف شیشه ای رنگی استفاده کرد (۸).
۲-۱۳٫ روش های تهیه و استخراج اسانس ها
انتخاب روش استخراج با توجه به نوع و حالت گیاه ، مواد موثره و سرانجام درجه خلوص محصول نهایی در نظر گرفته می شود. روش های زیر جهت تهیه و استخراج اسانسها به کار می روند.
۲-۱۳-۱٫ روش تقطیر با آب (Hydro Distillation )
این روش در مورد گیاهانی به کار برده می شود که خشک باشند و در اثر جوشاندن با آب مواد موجود در اسانس آن ها خراب نشوند. در این روش گیاه به طور مستقیم در داخل آب حرارت داده می شود. بخارهای حاصل پس از عبور از لوله های سرد کننده و در ظرف گیرنده جمع آوری می شوند. دستگاه Clevenger برای این روش استفاده می شود (۹۷).
۲-۱۳-۲٫ روش تقطیر با آب و بخارآب (Water & Steam Distillation )
تقطیر با آب و بخار آب در مورد گیاهانی به کار می رود (خشک یا تازه) که ممکن است در اثر مجاورت با آب جوش برخی ترکیبات مفید آنها تجزیه و یا هیدرولیز شوند. در این روش از محفظه جداگانه ای برای نگه داشتن گیاه استفاده می شود که در بالای ظرف محتوی آب قرار می گیرد. به طوری که آب با گیاه در تماس نیست. بلکه در مجاورت بخار آب اشباع شده قرار می گیرد. در این روش برگشت قطرات آب مشاهده می شود. دستگاه شیشه ای Kaiser & lang بر همین اساس طراحی شده است (۹۷).
۲-۱۳-۳٫ روش تقطیر با بخارآب مستقیم ( Direct Steam Distillation )
این روش در مورد گیاهان تازه به کار می رود. در این روش محفظه جداگانه ای برای گیاهان استفاده می شود. بخار در ظرف دیگری تولید و به صورت داغ از میان گیاه عبور می کند. طی تقطیر با بخار آب بعضی از ترکیبات اسانس ها هیدرولیز می شوند و برخی دیگر در اثر حرارت بالا تجزیه می گردند. بنابراین تقطیر مطلوب برای جمع آوری اسانس ها باید طوری باشد که با شدت زیاد به داخل بافت ها و سلول های گیاهی نفوذ کند، تا تجزیه مواد اسانس به حداقل ممکن برسد (۹۷).
۲-۱۳-۴٫ استخراج به وسیله آنزیم ها
اسانس های گلیکوزیدی مانند اسانس بادام تلخ و اسانس خردل را به وسیله هیدرولیز آنزیمی گلیکوزید های مربوطه به دست می آورند. در مغز بادام تلخ در اثر آنزیم امولسین بر روی آمیگدالین اجسام مختلفی حاصل می گردند که از بین آنها می توان اسانس را به روش تقطیر مجزا نمود. در دانه های خردل سیاه گلیکوزید سینگرین به وسیلع آنزیم میروزین هیرولیز می شود و اسانس فرار خردل را تولید می کند (۳۲).
۲-۱۳-۵٫ روش فشردن در حرارت معمولی (Exprssion)
در این روش بخشی از گیاه که مورد نظر می باشد را به قطعات کوچک تقسیم می کنند، سپس این قطعات را تحت فشار قرار داده و له میکنند. عصاره یا شیرابه ای حاصل می شود که آن را به ظروفی هدایت می کنند که این شیرابه را در دستگاه سانتریفوژ قرار داده و اسانس و عصاره را از هم جدا میکنند (۳۱).
۲-۱۳-۶٫ روش اکوله (Ecuelle)
در این روش میوه را در صفحات دارای تیغه های تیز مالش می دهند (اسانس مرکبات) تیغه به اندازه ای است که فقط به داخل لایه اپیدرم نفوذ می کند. با این ترتیب غده های حاوی اسانس متلاشی شده و قطرات اسانس به داخل ظرف می ریزند و بعد آن را جمع آوری می کنند (۳۲).
۲-۱۳-۷٫ استخراج بوسیله حلال های آلی فرار
در صنایع عطرسازی قسمت اعظم اسانس ها را به روش استخراج و با بهره گرفتن از حلال های آلی فرار مانند اتردوپترول یا بنزن بدست می آورند (۴۴).
۲-۱۳-۸٫ استخراج بوسیله حلال های غیر فرار:
استخراج بوسیله حلال های غیر فرار به دو روش زیر انجام می گیرد:
۲-۱۳-۸-۱٫ استخراج با چربی سرد (Enfleurange)
این روش برای تهیه اسانس از مواد گیاهی تازه ای که مقدار اسانس در آن ها خیلی کم است (مانند گلبرگ ها) استفاده می شود؛ زیرا در این مورد استخراج اسانس با سایر روش های دیگر مقرون به صرفه نیست.در این روش چربی با روغن بی بو را در بشقاب شیشه ای، به ضخامت کم قرار می دهند و گلبرگ ها را در داخل بشقاب می گذارند. بعد از چند ساعت گیاه قبلی را برداشته و گیاه تازه اضافه می کنند. با این کار اسانس گیاه در چربی حل می شود. بعد از چند بار تکرار چربی از اسانس اشباع می شود. ( در این حالت این چربی را پماد ointent می نامند.
پس از اشباع چربی از مواد اسانسی می توان اسانس را از چربی به کمک الکل استخراج نمود. این عمل استخراج را در سه نوبت با الکل انجام می دهند. برای بدست آوردن اسانس خالص، الکل را در حرارت صفر درجه در خلاء تقطیر می کنند و یا عصاره الکلی را با آب رقیق کرده و مقداری کلرور سدیم در حد اشباع به آن اضافه کرده و اسانس را با دکانتور از آب و الکل جدا می کنند (۳۲).
۲-۱۳-۸-۲٫ استخراج با چربی داغ (Maceration)
برای این کار گیاه را در چربی ذوب شده ای دم می کنند و سپس آن را صاف می کنند . روغنی را که بدین ترتیب حاصل می شود در الکل می ریزند، اسانس در آن حل می گردد. این روش برای گیاهانی که ذخیره های آنها در یاخته های ویژه ای قرار دارد مانند: گل محمدی و بهارنارنج به کار برده می شود (۳۲).
۲-۱۳-۹٫ استخراج به کمک سیالات فوق بحرانی
یک روش جدید در استخراج اسانس، استخراج با مایعات فوق بحرانی SFE است.اصول این روش بر پایه میعان گازCo2 در حوالی نقطه بحرانی است و حالتی است که در آن از گاز Co2 تحت فشار زیاد، جهت استخراج اسانس های فرار استفاده می کنند. دی اکسید کربن تحت فشار بالا به مایع تبدیل می شود و مثل یک حلال عمل می کند. در این روش Co2 به سرعت در اندام های گیاهی نفوذ می کند. زیرا ویسکوزیته پایینی دارد و به علت اینکه گرمای نهان تبخیر آن کم است به آسانی می تواند از محیط عمل خارج گردد. از همه مهمتر با تغییر درجه حرارت و فشار Co2 در طول عمل استخراج، Co2 میتواند در جدا کردن ترکیبات ویژه ای از روغن های اسانسی، انتخاب گر عمل کند. چون در این روش از آب و حرارت استفاده نمی شود. اسانسی که به دست می آید کاملا خالص و طبیعی است. همچنین اسانس های بدست آمده در این روش تازه تر و حاوی عطر های بهتری نسبت به اسانس هایی هستند که با روش تقطیر با بخار بدست می آیند و بوی آنها نیز به گیاه تازه شبیه تر است (۱۱).
۲-۱۴٫ روش های تجزیه و شناسایی اسانسها
اکثر اسانس ها مخلوط ترکیبات شیمیایی مختلف با گروه های عاملی متفاوت می باشند. روش های متعددی برای جداسازی و خالص کردن مواد متشکله اسانس به کار می رود که عبارتند از: تقطیر جزء به جزء، روش های شیمیایی، انواع روش های کروماتوگرافی و روش های طیف سنجی، در سال های اخیر با بهره گرفتن از روش های نوین توانسته اند به طور دقیق مقادیر بسیار کم ترکیبات موجود در اسانس ها را مشخص کنند (۱۱).
۲-۱۴-۱٫ تقطیر جزء به جزء
با این روش می توان اجزاء مهم اسانس را بر اساس گروه های عاملی آنها جداسازی کرد با این تفاوت که دقت عمل و خلوص نهایی در مقایسه با روش های کروماتوگرافی کمتر است. در این روش می توان ترکیبات دارای عامل اسیدی را در اثر ترکیب با کربنات سدیم، ترکیبات بازی را با بهره گرفتن از اسید کلریدریک و فنول ها را به وسیله ی سود و آلدئید ها را با سولفیت سدیم به حالت ترکیب درآورده و جداسازی نمود (۱۱).
۲-۱۴-۲٫ کروماتوگرافی
کروماتوگرافی نامی است که به روش های جداسازی با کارایی زیاد اطلاق می شود که مانند تقطیر جزء به جزء متکی به حرکت نسبی دو فاز است، ولی در کروماتوگرافی یکی از فازها بدون حرکت است و فاز ساکن نامیده می شود و دیگری را فاز متحرک می گویند.
۴-۵ تجزیه و تحلیل پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی با مدل SWOT ۱۷۷
۱۸۲
۵-۱ مقدمه ۱۸۳
۵-۲-تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه های مسئولین و تعاونی های مسکن ۱۸۳
۵-۲-۱-شاخصهای آمار توصیفی(مرکزی و پراکندگی) ۱۸۳
۵-۲-۲-آزمون کولموگروف - اسمیرنوف ۱۸۴
۵-۲-۳-آزمون فرضیه اول ۱۸۵
۵-۳ شاخصهای آماری (مرکزی و پراکندگی) ۱۸۷
۵-۳-۱ شاخصهای آماری برای گویه های پرسشنامه های ساکنین ۱۸۷
۵-۳-۲- شاخصهای آماری برای متغیرهای پژوهش ۱۹۰
۵-۳-۳-آزمون کولموگروف-اسمیرنوف ۱۹۱
۵-۳-۴-آزمون فرضیه دوم ۱۹۲
۵-۴ میزان دستیابی به اهداف پژوهش………………………………………………………………………….۱۹۹
۵-۵ نتیجه گیری ۲۰۰
۵-۶ پیشنهادات ۲۰۱
۵-۷ منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………………………۲۰۳
فهرست ضمائم
جداول
جدول شماره ۲-۱: دیدگاه های مختلف درباره توسعه پایدار ۲۸
جدول شماره ۲-۲: شاخص های توسعه پایدار…… ۲۹
جدول شماره ۲-۳: علل پراکنش افقی ۳۱
جدول شماره ۲-۴: پیامدهای پراکنش افقی در شهرها ۳۲
جدول شماره ۲-۵: علل نظری ناپایداری اجتماعی در جوامع شهری ۴۲
جدول شماره ۲-۶: اهداف عمده پایداری اجتماعی در شهرهای مختلف جهان ۵۴
جدول شماره ۲-۷: مفهوم یابی معیارهای پایداری اجتماعی ۵۵
جدول شماره ۲-۸: معیارهای سنجش عدالت بر اساس دیدگاه های راولز و هاروی ۶۴
جدول شماره ۲-۹: پایداری اجتماعی از دیدگاه سازمان های جهانی و نظریه پردازان ۶۷
جدول شماره ۲-۱۰: جنبه های مختلف در برنامه ریزی مسکن ۷۷
جدول شماره ۲- ۱۱: استراتژی های رشد هوشمندی شهر ۱۰۲
جدول شماره ۲-۱۲: شاخص های شهر سالم ۱۰۵
جدول شماره ۳-۱: سطوح راتفاعی منطقه ۲۲ شهرداری تهران ۱۲۸
جدول شماره ۳-۲: ساختار سنی جمعیت منطقه ۲۲ بر حسب گروه های سنی ۱۳۴
جدول شماره ۳-۳: گزارش مقایسه ای اعتبارات مصوب سالهای ۹۲- ۸۸ ۱۳۷
جدول شماره ۳-۴: وضعیت فعالیت های اقتصادی ساکنین منطقه ۲۲ ۱۳۷
جدول شماره ۳-۵: شاغلان بر حسب جنس و گروه های فعالیت در منطقه ۲۲ ۱۳۸
جدول شماره ۳-۶: سطح سواد در منطقه ۲۲ بر حسب تفکیک جنسیتی و جمعیت ۶ ساله و بیشتر ۱۳۹
جدول شماره ۳-۷: تعداد واحدهای مسکونی منطقه ۲۲ ۱۴۱
جدول شماره ۳-۸: بررسی تعاونی های مسکونی در منطقه ۲۲ تهران ۱۴۲
جدول شماره ۳-۹: تعداد مصوبات شورایاری با منطقه و نواحی، ۹۲- ۱۳۹۰ ۱۴۶
جدول شماره ۳-۱۰: آمار فعالیت های شهرداری در حوزه سلامت ۱۴۷
جدول شماره(۴-۱): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای جنسیت ساکنین ۱۵۶
جدول شماره(۴-۲): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای تحصیلات ساکنین ۱۵۷
جدول شماره(۴-۳): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای وضعیت تأهل ساکنین ۱۵۸
جدول شماره(۴-۴): توزیع فراوانی و درصد فراوانی وضعیت اشتغال ساکنین ۱۵۹
جدول شماره(۴-۵): توزیع فراوانی و درصد فراوانی رده ی سنی ساکنین ۱۶۰
جدول شماره(۴-۶): توزیع فراوانی و درصد فراوانی تعداد فرزندان خانوار ساکنین ۱۶۱
جدول شماره(۴-۷): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای وضعیت مالکیت ساکنین ۱۶۲