در این راستا ودر جهت خنثی کردن تبلیغات گسترده ی دشمنان می توان:
- با ایجاد شبکه های ماهواره ای وانجام تبلیغات کشور، موقعیت و جو حاکم بر کشور را به نحو احسن به سایر ملل معرفی کرد.
- ارائه ی راهکارهایی برای از بین بردن مشکلات دیپلماتیک جهانی.
- برگزاری نمایشگاه ها و همایش های اختصاصی در سطح بین المللی جهت شناساندن ظرفیتهای گردشگری کشور ایران و شرکت فعال در نمایشگاه های بین المللی خارج از کشور.
- تشویق مردم، سازمان ها و ایرانیان خارج از کشور به سرمایه گذاری در زمینه ی گردشگری و جذب تمامی ریسک ها و نا اطمینانی ها در این زمینه.
- استفاده از تجربیات دیگر کشور ها به ویژه کشورهای موفق در حوزه (سایت گرشگری ویستا، ۱۳۹۲).
۲-۵-۳) امنیت و صنعت گردشگری
یکی از مهم ترین فاکتورها که رونق توسعه ی گردشگری در گرو آن است،«امنیت گردشگران و مقصدهای گردشگری» است. نا پایداری جریانات سیاسی داخلی برخی از کشورها، هم چون اوضاع کنونی سریلانکا، پاکستان، عراق، افغانستان و غیره به علاوه جنگ بین المللی علیه تروریسم باعث کاهش و رکود گردشگری در بسیاری از کشورهای جهان شده است. با رکود و کاهش مسافرت به دنبال جنگ خلیج فارس و پس از آن حوادث۱۱سپتامبر، متخصصان بازاریابی و دولت ها تلاش زیادی کردند تا دوباره امنیت را به مقاصد گردشگری باز گردانند. برخی کشورها با به کارگیری اقدامات مناسب توانستند در فرودگاه ها، هواپیماها و مقاصد گردشگری آرامش و امنیت نسبی که در طول چند سال گذشته از بین رفته بود را باز گردانند و گردشگران را به بازدید مجدد ترغیب کنند. وجود صنعت گردشگری در یک منطقه و تردد گردشگران در یک مقطع موجب به وجود آمدن امنیت می شود، اما این قضیه همیشه صادق نیست، چون در برخی مواقع وجود پدیده گردشگری و رفت و آمد گردشگران باعث نا امنی شده است. با این وجود صنعت گردشگری مقوله امنیت ارتباط تنگاتنگی با هم دارند. یعنی اگر امنیت نباشد، صنعت گردشگری نیز عرض اندام نخواهد کرد.به طور مثال کشور لبنان به عنوان یکی از زیباترین کشورهای خاورمیانه یک مقصد دیدنی برای گردشگران اروپایی محسوب می شود و توانست در سال۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ به ترتیب ۲۷۸۰۰۰/۱ و ۱۴۰۰۰۰/۱ نفر گردشگر خارجی را جذب کند، اما با وقوع جنگ۳۳ روزه با اسراییل صنعت گردشگری این کشور دچار رکود و آسیب جدی شد. به طوری که تعداد گردشگران ورودی به این کشور در سال ۲۰۰۶ با کاهش ۸/۶ درصدی به ۰۶۴۰۰۰/۱ نفر رسید. متولیان گردشگری این کشور پس از جنگ گزارش دادند که هتلهای این کشور خالی از مسافر شده و بسیاری از تأسیسات و امکانات گردشگری براثر اصابت گلوله و بمب بشدت تخریب شدند. اکنون این کشور با تلاش مضاعف در صدد بازسازی تأسیسات گردشگری و تلاش در جهت بازگرداندن امنیت به منطقه است تا بدین وسیله گردشگران با آرامش خاطر به دیدن لبنان بیایند. دیگر تجربه های تلخ که صدمات جبران ناپذیری بر صنعت گردشگری جهان وارد کرد حوادث تروریستی ۱۱سپتامبر بود که طی آن برج های دو قلوی آمریکا در آتش سوختند بزرگ ترین لطمه را بر فعالیت های جهانگردی و صنایع وابسته وارد کرد. با زیر سؤال رفتن امنیت گردشگری در بزرگترین مقصد گردشگری جهان – نیویورک – مسافران از ترس و وحشت دیگر حاضر نمی شدند سوار هواپیما شوند و امنیت در این وسیله نقلیه یسدیع السیر زیر سؤال رفت. شرکت هواپیمایی سوییس ایر اعلام ورشکستگی کرد، خطوط هوایی بسیاری از کشورهای جهان به دلیل کمبود مسافر پروازهای خود را لغو نمودند و تا حد ورشکستگی پیش رفتند و نیروهای انسانی خود را تعدیل کردند (اسنومیز و گریف، ۱۹۹۴: ۱۱۲- ۱۴۴).
همین طور در ۷ جولای سال ۲۰۰۵ بمب گذاری متروی لندن گزارش شدکه تأثیر منفی زیادی بر صنعت گردشگری بسیاری از کشور ها گذاشت. علاوه بربمب گذاری مترو، شیوع بیماری جنون گاوی در سال ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ در چند منطقه بریتانیا صنعت گردشگری این کشور را تحت تأثیر منفی قرار داد.
همان طور که فعالیت های تروریستی، جنگ و کودتاهای داخلی، قاچاق انسان و مواد مخدر، آدم ربایی و غیره تهدیدی عمده برای گردشگری محسوب می شوند، بلایای طبیعی زلزله، طوفان، سونامی، بهمن، بیماری های واگیر دار همچون سارس، مالاریا و آنفلوانزای مرغی و غیره در کاهش امنیت یک منطقه تأثیر زیادی داشته و نوبه خود صنعت گردشگری مناطق مختلف جهان را دچار رکود کرده و رشد آهنگ توسعه گردشگری را در برخی مناطق متوقف، کند یا کاهش داده است. بیماری سارس(بیماری حاد تنفسی) در شهرFoshan استان Guangdong چین شایع شد. این بیماری مسری قابلیت انتشار در مسیرهای پردازی بین المللی را دارد. طبق آمار و اطلاعات سازمان بهداشت جهانی ۸۱۰۰ مورد به این بیماری مبتلا شدند که ۹۱۶ نفر فوت نمودند. هر چند که تعداد تلفات این بیماری به نسبت کم بود اما تأثیر عمده ای بر مسافرت و جهانگردی گذاشت (اسنومیز و گریف، ۱۹۹۴: ۱۱۲- ۱۴۴).
۲-۶) تاریخچه گردشگری در ایران
بررسی در خصوص وضعیت صنعت گردشگری کشور ایران حاکی از آنست که به لحاظ سهم بخش گردشگری از تولید ناخالص داخلی، کشور ایران در میان ١٧۴ کشور جهان رتبه ٨۶ و در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس جایگاه سوم را پس از بحرین و قطر به خود اختصاص داده و نیز در زمینه سرمایه گذاری در صنعت گردشگری، کشور ایران در میان ١٧۴ کشور جهان رتبه ١٧٢ و در میان کشورهای خاورمیانه در رتبه آخر قرار گرفته است. همچنین به لحاظ ارزش صنعت گردشگری در سال ٢٠٠۵ کشور ایران درمیان ١٧۴ کشور جهان رتبه ۴٣ را کسب نموده است (وزارت بازرگانی، ۱۳۸۸: ۱۲-۱).
مطابق با سند چشم انداز ٢٠ ساله کشور ایران می بایست در کلیه زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سطح منطقه رتبه اول را کسب نماید، که دستیابی به ۵/۱ درصد کل گردشگر و ٢ درصد کل درآمد گردشگری جهان از اهداف سند چشم انداز ٢٠ ساله تلقی می شود. قابلیت های عمده صنعت گردشگری نظیر گسترش انواع خدمات، ایجاد فرصتهای شغلی، توسعه زیرساختها که در نهایت توسعه انسانی را به همراه می آورد، از عمده دلایلی است که در راستای آن می بایست بدان اهتمام ویژه ای داشت (وزارت بازرگانی، ۱۳۸۸: ۱۲-۱).
همانطور که اشاره شد ایران در بین ١٠ کشور اول جهان از لحاظ وجود جاذبه های توریستی قرار دارد. با این که این جاذبه ها شرط لازم توسعه صنعت گردشگری میباشد ولی امنیت سفر، وجود تاسیسات مناسب اقامتی و تفریحی و همچنین تلاش برای معرفی جاذبه ها و جلب توریست های خارجی از عوامل مهم در توسعه صنعت گردشگری می باشند. روند سه دهه اخیر ورود توریست به ایران نشان می دهد که عوامل موثر در جذب توریست خارجی به ایران متزلزل بوده و این روند دچار نوسانات زیادی شده است. برای بررسی دقیق تر این موضوع در جدول ۲-۱ آمار مربوط به ورود توریست های خارجی به ایران در طی سالهای ١٣۴٨ تا ١٣٨۵ به همراه میزان و درصد تغییرات سالانه آورده شده است. در این جدول میزان نوسانات مذکور را به طور سالانه نشان می دهد. برای بررسی بهتر، روند ورود توریست های خارجی در نمودار شماره ۲-۳ نمایش داده شده است. بر اساس این نمودار می توان این روند را به سه مرحله مشخص تقسیم نمود. مرحله اول مربوط به سالهای ١٣۴٨ تا ١٣۵۶ می باشد. در طی این مرحله اجرای برنامه های عمرانی کشور و تلاش هایی برای گسترش امور زیر بنایی و تاسیسات اقامتی و همچنین بسط روابط بین المللی ایران با کشورهای خارجی اثر مثبتی بر صنعت گردشگری گذاشته و موجب گردید تا تعداد توریست های خارجی وارد شده به ایران از ٣۴١١٩٨ نفر در سال ١٣۴٨ به۶٧٨١۵٧ نفر در سال ١٣۵۶ برسد که به طور متوسط رشدی معادل ۶۵/٢٢ درصد در سال را نشان می دهد. با وقوع انقلاب اسلامی و شروع جنگ تحمیلی، صنعت گردشگری ایران وارد مرحله دوم خود می شود. در این دوره ضمن آنکه از لحاظ فرهنگی جامعه آمادگی پذیرش توریست های خارجی را نداشت، خارجی ها نیز به دلیل عدم احساس امنیت کافی، تمایل چندانی به دیدار از ایران نداشتند. بنابراین در این مرحله تعداد توریست های خارجی به شدت کاهش یافت. مرحله مذکور تا سال ١٣۶٧ که سال پایان جنگ تحمیلی است ادامه داشت. در این مرحله تعداد توریست های خارجی از ۶٧٨١۵٧ نفر در سال ١٣۵۶ به ٧٠٧۴٠ نفر در سال ١٣۶٧ که به طور متوسط سالانه ۸/٢۴درصد رشد منفی را تجربه کرده است (وزارت بازرگانی، ۱۳۸۸: ۱۲-۱).
با پایان جنگ تحمیلی و شروع دوره بازسازی و اجرای برنامه اول توسعه، صنعت گردشگری ایران وارد مرحله سوم خود شد. در این مرحله با ترمیم نسبی اقتصاد کشور و ایجاد امنیت نسبی، تعداد توریست های خارجی دیدارکننده از ایران روند صعودی به خود گرفت. به طوریکه از ٧٠٧۴٠ نفر در سال ١٣۶٧ به ٢٧٣۵٠٠٠ نفر در سال ١٣٨۵ رسید این رقم رشد متوسطی معادل ۱۶۳/۷۵ درصد در سال را نشان می دهد (نمودار ۲-۱۳). با توجه به اینکه ایران، در حال توسعه روابط خارجی و بازسازی جایگاه بین المللی خود در سالهای اخیر بوده و هست، پیش بینی می گردد که روند ورود توریست های خارجی به ایران در طی سالهای آینده همچنان سیر صعودی را طی کند (وزارت بازرگانی، ۱۳۸۸: ۱۲-۱).
|
نمودار ۲-۱۳: روند ورود توریست های خارجی به ایران طی سالهای ٨۵- ۱۳۴۸ (وزارت بازرگانی، ۱۳۸۸: ۱۲-۱) |
از سویی پس از واقعه ١١ سپتامبر ٢٠٠١ و پیامدهای ناشی از آن و شروع تبلیغات منفی علیه اسلام و اعراب، تمایل اعراب که از همسایگان نزدیک ایران هستند به گردشگری در اروپا و آمریکا رو به کاهش نهاد و این تمایل به سوی کشورهای آسیایی از جمله ایران تغییر جهت داد. لذا
میتوان این عامل را نیز یکی دیگر از عوامل گسترش گردشگری در ایران دانست. یکی دیگر از عوامل گسترش گردشگری در ایران طی چند سال اخیر را میتوان فروپاشی حکومت بعث در عراق دانست که سبب شده است تا آزادی مردم عراق که قریب به ۶٠ درصد آن شیعه هستند، برای انجام فعالیتهای مذهبی بیشتر شود. لذا با توجه به وجود حرم مطهر امام هشتم(ع) در ایران، شاهد آن بوده ایم که تعداد زائران عرب خصوصا عراقی در ایران رو به گسترش نهاده و سبب رونق گردشگری شده است (وزارت بازرگانی، ۱۳۸۸: ۱۲-۱).
در جدول شماره ۲-۲ آمار مربوط به تخمین درآمد های ارزی حاصل از توریست های خارجی و میزان و درصد تغییرات سالانه آن نشان داده شده است. همان گونه که ملاحظه می گردد درآمدهای ارزی حاصل نیز دقیقا روندی مشابه تعداد توریست های خارجی دیدار کننده از ایران را طی کرده است. براساس نگاره مربوطه درآمدهای ارزی حاصل از ورود توریست های در سال ۱۳۴۸ در حدود ۴۳ میلیون دلار بوده که این رقم تا ۲۳۵ میلیون دلار در سال ا۳۵۷ افزایش یافته است. ولی با آغاز مرحله دوم درآمدهای ارزی نیز به شدت کاهش یافت و با نوسازی، در نهایت به مبلغ ناچیز ۳۰ میلیون دلار در سال ۱۳۷۷ رسید البته با ورود به مرحله سوم درآمد های ارزی روند صعودی به خود گرفت و در سال ۱۳۸۵ به ۱۳۶۸ میلیون دلار بالغ گردید (وزارت بازرگانی، ۱۳۸۸: ۱۲-۱).
جدول ۲-۱: آمار ورود توریست های خارجی به ایران طی سال های ۱۳۴۸- ۱۳۸۵ (وزارت بازرگانی، ۱۳۸۸: ۱۲-۱). |
درصد تغییرات |
میزان تغییرات |
تعداد ورودی |
سال |
- |
- |
۳۴۱۱۹۸ |
۱۳۴۸ |