شرح ابیات :
در گذاشت: در گذاشتن یعنی عفو کردن، بخشودن، درگذشتن
یارا: توانایی،جرأت/ یارا: یعنی توانایی و تاب و طاقت
شوریده سر: آشفته، پریشان خاطر
نبشتن: نبشتن تلفّظی است از نوشتن
بُهلول: ابووهب بن عمرو صیرفی کوفی، دانشمندی آگاه که معاصر هارون الرشید خلیفه عباسی بود و خود را دیوانه وانمود میکرد و در حدود سال ۱۹۰ هـ .ق در گذشته است.
فرخنده خوی : مبارک خوی ،نیک خوی(یوسفی، ۱۳۶۹ : ۳۴۵).
۴-۱-۱۸- سورهی انعام،آیهی ۵۹
وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ لا یَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ یَعْلَمُ ما فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَهٍ إِلاَّ یَعْلَمُها وَ لا حَبَّهٍ فِی ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلاَّ فِی کِتابٍ مُبِینٍ.
(و همهى خزانههاى نهانى نزد خدا است و بداند آنچه در بیابان است و به دل دریا و برگى ز درختى نیفتد جز آنکه او بداند و نه کوچک دانهاى به تاریکىهاى دل زمین باشد و نه تر و خشکى در جهان مگر آنکه در کتابی روشن ]نگاشته[ میباشد.)
نکته ها:
-آنچه در عالم فراهم شدنى است و از مردم پوشیده است خداوند به وسائل مقتضى براى
هرکس آنچه مصلحت است راه رسیدن آن را به او مىنمایاند و آن را که مصلحت نیست راه وصول را مىبندد. (ولا حبه فی ظلمات الارض): کوچکتر دانهای که قابل درک نیست مانند آنچه در تاریکی دل زمین پنهان است.
پیام ها:
۱.در پیشگاه قدرت خداوند حاضر و آماده است هر چیزی که ما آدمیزادها آن را با کلمهی غیب توصیف میکنیم.
۲.خداوند تنها عالم به غیب و حوادث آینده است (تفسیر عاملى،۱۳۶۰، ج۳: ۴۵۸ ).
شواهد شعری سعدی مربوط به قسمت پیام ها
پـس پـرده بیند عمـلهای بد بـر احـوال نـابوده علمش بـصیر بر او علم یک ذره پوشیده نیست |
هـمو پـرده پـوشد بـه آلای خـود بــر اسـرار نـاگـفته علمش خـبیر که پیدا و پنهان به نزدش یکیست. (سعدی، ۱۳۸۳: ۳۹) |
شرح ابیات :
آلا: جمع الی، اِلی، به معنی نیکوییها، نعمت ها
احوال نابوده: آنچه هنوز روی نداده است.
بصیر و خبیر: بینا و آگاه از صفاتی که در قرآن کریم برای خداوند بارها آمده است.
بر او علم یک ذّره: اقتباس است از آیات شریفه (عالم الغیب لا یعزب عنه مثقال ذره فی السموات و لا فی الارض و لا اصغر من ذلک و لا اکبر فی کتاب مبین (سبأ :۳)
داننده نهانی، پوشیده نماند از او مقدار ذرهای (مورچهای خرد) در آسمانها و نه در زمین و نه کوچکتر و نه بزرگتر از آن مگر آن که درکتاب مبین است)
و نیز (ان الله لایخفی علیه شی ء فی الارض و لا فی السماء( آل عمران :۵)
همانا در زمین و آسمان چیزی از خدا پنهان نیست.)
که پیدا و پنهان به نزدش: اشاره است به آیه (انه یعلم الجهر و ما یخفی(اعلی:۷)
او از آشکار و پنهان آگاه ا ست) (یوسفی،۱۳۶۹ : ۲۰۵ و ۲۰۶).
۴-۱-۱۹- سورهی انعام، آیهی ۱۲۹
وَ کَذلِکَ نُوَلِّی بَعْضَ الظَّالِمِینَ بَعْضاً بِما کانُوا یَکْسِبُونَ.
(و این چنین چیره کنیم دستهاى ستمکار را بر دستهاى دیگر به سزاى آنچه در تلاش آن بودند، [که برتران خود خواهى و ستمگرى پیشهى خود کرده بودند و زیر دستان تن به خوارى و ستم داده و هر دو ستمى بود بر خود روا داشته])
نکته ها :
- «کَذلِکَ نُوَلِّی بَعْضَ» : یعنى خداوند به واسطهى طرز کار و فکر مردم میان آنها دوستى برقرار می کند، پس مؤمن دوست مؤمن است و کافر دوست کافر
- مردم آزاد می باشند در آمیزش با یکدیگر تا امتحان شوند و سزاى عمل آنها معیّن شود.
پیام ها:
-
- این آیه دلیل است بر عقیدهى ما بر قدر؛
-
- مردم نیازمند حاکم هستند چه عادل چه ظالم؛
-
- از نشانهى قیامت ترک نماز و پیروى از خواسته ها و شهوات است و خیانت حاکمان و فسق وزیران؛
- ظلم، استعداد فطرى روحانى آدمی را تباه میکند و فیض ربّانى را از او می گیرد(عاملى،۱۳۶۰، ج۴: ۳۵).