بند چ از ماده ۵ آییننامه افشای اطلاعات شرکتهای پذیرفتهشده در بورس در سال ۱۳۸۱ شرکتها را مکلّف به ارائه پیشبینی سود هر سهم در پایان هر سه ماه، حداکثر ۲۰ روز بعد از پایان دوره سه ماهه است.
۲-۵-۲- اهمیت پیشبینی سود:
سهامداران به منظور تصمیمگیری در خصوص خرید، نگهداری و یا فروش سهام شرکتها نیازمند
اطلاعاتی جهت تعیین ارزش اوراق بهادار هستند. نتایج پژوهشهای بیدل و همکاران[۷۰]و شباهنگ بیانگر تأکید سهامداران بر، سود به عنوان ابزاری برای ارزشگذاری شرکتها و اندازهگیری فعالیتهای یک واحد تجاری است.
سود را از جمله برترین شاخصهای اندازهگیری فعالیتهای یک واحد تجاری میدانند، به گونهای که تقریباً همه استفاده کنندگان برونسازمانی در تلاشاند به کمک اطلاعات مالی گزارششده، سود چند دوره آتی را پیشبینی کنند. اهمیت سود حسابداری در پیشبینی بسیاری از رویدادهای مالی، پژوهشگران را بر آن داشت تا به دنبال متغیرها و شاخصهایی باشند که ارتباط معنیداری با سود داشته و یا به نوعی در پیشبینی آن مورد استفاده قرار گیرد.
بنابراین، روشهای مختلفی برای پیشبینی سود هر سهم از جمله پیشبینی به وسیله مدیران، تحلیلگران یا استفاده از سری زمانی از سوی پژوهشگران مطرح شد. (مهدوی و حسینآبادی، ۱۳۹۰)
۲-۵-۳دقت پیشبینی سود شرکتها:
میزان اطلاعات افشاشده برای مشارکتکنندگان در بازار سرمایه بر دقت پیشبینی سود تحلیلگران تأثیر میگذارد. این یافتهها به افشا اطلاعات در مورد تجزیه و تحلیل مدیریت خط مشیهای حسابداری و غیره گسترشیافتهاند. در مجموع این یافتهها دلالت بر آن دارند که شرکتهایی که اطلاعات بیشتری برای استفاده کنندگان خارجی منتشر می کنند دقت پیشبینی سود بیشتری دارند. برخی از تئوری ها بیانگر این موضوع هستند که ساختار سرمایه شرکت بر دقت پیشبینی سود تأثیر میگذارد. پژوهشها نشان دادند، ممکن است منافع مدیران و مالکان همسو نباشد. این تضاد منافع ممکن است باعث شود مدیران بخشی از اطلاعات را از مالکان پنهان کنند و اطلاعات افشاء شده برای سرمایهگذاران مؤثر نباشند. (کردستانی، ۱۳۸۹).
۲-۵-۴سود سهام پیشبینیشده
هیأت استاندارد حسابداری مالی[۷۱] مدیریت را موظف کرده است که علاوه بر اعلام سود هر سهم، چشماندازی از دورنمای شرکت را در قالب سود سهام پیشبینیشده در اختیار استفاده کنندگان قرار دهد. مدیران موظفاند به این وظیفه خود عمل کنند تا از این طریق سرمایهگذار نسبت به موقعیت آینده شرکت نیز اطلاعاتی در اختیار داشته باشد و تصمیمگیری مناسبتری داشته باشد.
رویه های حسابداری در محاسبات سود و زیان پیشبینیشده شامل شناسایی مواردی چون در آمد، درآمد سرمایهگذاریها، هزینه استهلاک و هزینه مطالبات مشکوک الوصول است. در مورد نحوه شناسایی درآمد، درآمد در انطباق با استانداردهای حسابداری به روش تعهدی محاسبه و در پیشبینی سود و زیان منظور میشود. در زمان تصویب صورتهای مالی توسط مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت سرمایه پذیر (تا تاریخ تصویب صورتهای مالی)، سود سایر سرمایهگذاریها اعم از جاری و بلندمدت در زمان تصویب توسط مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت سرمایه پذیر (تا تاریخ ترازنامه) شناسایی میشود. پس از تهیه، این صورت مالی حسابرسی میشود. حسابرسی این صورتهای مالی توسط حسابرس مستقل و طبق استانداردهای حسابرسی انجام میشود.
۲-۵-۵ اهمیت سود سهام پیشبینیشده:
اهمیت سود پیشبینیشده، به میزان انحرافی که با مقدار واقعی آن دارد بستگی دارد. هر چه میزان این انحراف کمتر باشد، پیشبینی از دقت بیشتری برخوردار است. تحقیقات نشان میدهد بازار برای برآورده شدن انتظارات ارزش قابلملاحظهای قائل است و نسبت به بر آورده نشدن آن نیز واکنش نشان میدهد (ریز، ۲۰۰۷)[۷۲]زمانی که سود هر سهم فراتر از انتظارات رود، بازار نسبت به آن دید خوش بینانهای دارد و آن را خبر خوب تلقی میکند. زمانی که سود هر سهم پایینتر از پیشبینی آنها باشد، اعتبار شرکت در برآوردن انتظارات کم میشود (پین، ۲۰۰۸)[۷۳].
سهامداران جهت اتخاذ تصمیمات صحیح و مناسب، نیازمند اطلاعاتی سودمند هستند. در میان اطلاعات موجود، اطلاعات مربوط به سود هر سهم و سود سهام پیشبینیشده مقیاسی است که از نظر بسیاری از استفاده کنندگان بااهمیت و مربوط تلقی میشود و آنها در تصمیمات خود از آن استفاده میکنند. پیشبینی سود هر سهم نقش مهمی در ارزیابی شرکتها دارد. افراد به وسیله آن مقیاسی برای ارزیابی عملکرد شرکت ایجاد میکنند. در حقیقت، اطلاعات مربوط به پیشبینی سود سهام شکلدهنده انتظارات بازار است (کرنل و لندسمن، ۱۹۸۹)[۷۴].
بسیاری از مطالعات نشان دادهاند در مؤسساتی که عملکرد ضعیفی دارند خطاهای وسیعتری در سود پیشبینیشده آنها مشاهده میشود (کوتاری، ۲۰۰۵)[۷۵]. آنها به احتمال زیاد در برآوردن سود پیشبینیشده خود با مشکل مواجه میشوند.
اکثر شرکتهای سهامی سود سهام سالیانه را با دوراندیشی و محتاطانه پیشبینی میکنند تا در صورت عدم توان تحقق مبلغ اعلامشده باعث ایجاد طرز فکر منفی در سهامداران نشوند. عدم تحقق سود پیشبینیشده به معنی ناتوانی شرکت در پوشش سود سهام پیشبینی شده است.
۲-۵-۶دقت پیشبینی سود در عرضه اولیه سهام
برخی از تحقیقات مربوط به پیشبینی سود، اثر اعلام سود پیشبینیشده را در عرضه اولیه سهام بررسی کردهاند. دلیل این امر این است که خرید سهام در عرضه اولیه سهام پر خطرتر از سرمایهگذاری در سهام شرکتهای پذیرفتهشده در بورس میباشد، زیرا اطلاعات در اولین عرضه سهام چندان گسترده نیست. به منظور کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سرمایهگذاران بالقوه، شرکتها باید اطلاعات مورد نیاز برای ارزیابی سهام را در اختیار سرمایهگذاران قرار دهند.
نمونهای از این تحقیقات، پژوهش فریت[۷۶] (۱۹۹۸) است که دقت پیشبینی سود در عرضه اولیه سهام در بازار بورس سنگاپور را مورد بررسی قرارداد. در این تحقیق ۱۱۶ عرضه اولیه سهام در بورس سنگاپور طی سالهای ۱۹۹۲ ـ ۱۹۷۷ مورد تحلیل قرار گرفت. بر اساس شواهد به دست آمده، رابطه مثبتی بین پیشبینی سود مدیران و ارزیابی سهام در عرضه اولیه آن ملاحظه شد.
لونکانی و فریت[۷۷] (۲۰۰۵) در مطالعهای دیگر به بررسی دقت پیشبینی سود در عرضه اولیه سهام در بورس تایلند و رابطه آن با ارزیابی سهام طی سالهای ۱۹۹۷ ـ ۱۹۹۱ پرداختند.
در تایلند، بخش عمده سرمایهگذاران را سرمایهگذاران جزء تشکیل میدهد. با توجه به این که آنها توانایی نسبتاً کمی برای ارزیابی اطلاعات در مورد عرضه اولیه سهامدارند، اتکای اصلی آنها برای تصمیمگیری بر اطلاعات عمومی بازار میباشد.
معیار اندازه گیری دقت پیشبینی، اشتباه (خطا) پیشبینی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد پیشبینیها به صورت خوشبینانه هستند یعنی سود پیشبینیشده بیشتر از سود واقعی میباشد. البته سود پیشبینیشده توسط مدیران به طور معنیداری از پیشبینی سود با بهره گرفتن از مدل سری زمان دقیقتر است؛ بنابراین پیشبینی سود در اولین عرضه سهام دارای محتوای اطلاعاتی است.
۲-۵-۷روشهای پیشبینی سود
مروری بر پژوهشهای انجامشده در حسابداری نشان میدهد که محققان حسابداری به موازات توسعه دانش آمار و معرفی تکنیکهای جدید پیشبینی توسط دانشمندان آمار و ریاضی به جامعه علمی، این تکنیکها را در ادبیات پیشبینی حسابداری وارد نمودهاند. در این بیان تکنیکهای برونیابی که مبتنی بر استقراء میباشند، حجم زیادی از تحقیقات مربوط به پیشبینی سود در حسابداری را به خود اختصاص داده است.
دو روش باکس ـ جنکینز[۷۸] از روش های مدل برونیابی و گام زدن تصادفی، پس از تحقیقات چندین ساله پژوهشگران حسابداری روش های مناسبی برای پیشبینی سود تشخیص دادهشدهاند. این دو روش بارها در تحقیقاتی که در امریکا و انگلیس صورت گرفت با دخالت دادن عوامل گوناگونی چون نوع صنعت، طول دوره، سود قبل از تقسیم بین سهامداران عادی و بعد از آن و… مقایسه شدهاند و هر بار نتایج متفاوتی را به دست دادهاند. علیرغم این که در اغلب موارد روش گام زدن تصادفی نتایج بهتری داشته است. محققان غربی و اندیشمندان حسابداری بر انجام تحقیقات بیشتری اهتمام ورزیدهاند.
روش های باکس ـ جنکینز و گام زدن تصادفی ناشی از دو طرز تفکر در توجیه رفتار یک مجموعه از اعداد میباشند.
اولی بر سریهای زمانی استوار است و مشاهدات را مرتبط با یکدیگر میداند درحالیکه روش دوم بر اساس فرآیندهای تصادفی و استقلال مشاهدات بنیان شده است. یافتن این موضوع که رفتار ارقام گذشته سود را با کدامیک از فرآیندهای فوق میتوان توجیه نمود گام مؤثری جهت یافتن مدل بهتری برای پیشبینی سود میباشد (اسماعیلی، ۱۳۸۵).
۲-۵-۸ مدل باکس ـ جنکینز
مدلهای باکس ـ جنکینز رویکردی است که امروزه به طور وسیع در محیطهای اقتصادی و مدیریتی از آن برای پیشبینی استفاده میگردد. این روش در دهه ۱۹۶۰ توسط پرفسور جرج باکس و پرفسور گیولی جنکینز به منظور تجزیه و تحلیل سریهای زمانی توسعه یافت. این دو معتقد بودند که پیشبینی در یک سری زمانی نه تنها به گذشته داده های آن سری بازمیگردد، بلکه ممکن است به گذشته سریهای زمانی مرتبط نیز مربوط شود.
این روش عموماً در موارد زیر به کار میرود:
برنامه ریزی تولید
برنامه ریزی اقتصادی و تجاری
نظارت بر تولید و موجودیها
کنترل و بهینه سازی فرآیندهای صنعتی
فرض بنیادی این روش بر این است که مشاهدات مربوط به سریهای زمانی مستقل نبوده و به صورت متوالی به هم وابسته میباشند و این وابستگی بین داده های متوالی، در زمانهایی با فواصل مساوی اندازه گیری میشود.
شیوه عمل در این روش به این صورت است که مقادیر آینده یک سری زمانی را ز روی مقادیر فعلی و گذشته آن برآورد میکند و فرض میشود که مشاهدات در فواصل ناپیوسته از زمان بافاصلههای مساوی در دسترس میباشند. به عنوان مثال مقدار فروش در سال جاری و ماه های قبل در اختیار بوده و با بهره گرفتن از آنها فروش برای زمان های مورد انتظار ۱۲ و. . . ۳ و ۲ و ۱ = t پیشبینی میشود (همان منبع).
۲-۵-۹ مدل گام زدن تصادفی
در این روش با بهره گرفتن از ارزش واقعی اطلاعات سال جاری، ارزش یک سال یا دو سال آینده پیشبینی میشود. فرض این روش بدین گونه است که وضعیت کنونی با وضعیتها و وقایعی که در آینده رخ خواهند داد در ارتباط هستند. این مدل سود آتی مورد انتظار را تنها با اتکا بر جدیدترین مشاهدات تخمین میزند. از این مدل برای تشریح سری زمانی قیمت سهام، نرخ رشد سود و فروش استفاده میشود.
فرمول گام زدن تصادفی عبارت است از:
(۱ ـ ۲) A t = A t-1 + Wt
که: A t : سود پیشبینیشده برای دوره t
A t- 1 : سود واقعی برای دوره قبل از t
W t : یک عامل مزاحم با روند تصادفی و احتمالی میباشد.
پیشفرضهایی برای عامل مزاحم وجود دارد و عبارتاند از:
میانگین هر یک از عوامل مزاحم برابر صفر است E ( Wt) = 0
عدم وجود خود همبستگی بین عوامل مزاحم
کلیه عوامل مزاحم دارای واریانس یکسان میباشند. Var (wt) = E(wt) = 0
در این مدل At یک متغیر تصادفی است درحالیکه At-1 دیگر متغیر تصادفی نیست چرا که به ارزش آن در دوره t پی برده شده است (اسماعیلی، ۱۳۸۵).
شکل۴-۹) مدل مفهومی تحقیق در حالت معناداری ضرایب
همچنین مدل ساختاری تحقیق در حالت استاندارد بودن ضرایب در شکل ۴-۱۰ نشان داده شده است.
شکل۴-۱۰) مدل مفهومی تحقیق در حالت استاندارد بودن ضرایب
با توجه به شاخص های برازش بدست آمده () ، برازش مدل در حالت نسبتا˝ مناسبی است. بنابراین مدل مفهومی تحقیق با داده های بدست آمده برازش مناسبی دارد.
۴-٣-٣ بررسی فرضیه های تحقیق:
در این تحقیق، و در ابتدا با بهره گرفتن از آزمون همبستگی به بررسی فرضیه های تحقیق پرداخته شد و در ادامه با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل مدل مفهومی تحقیق و روش تحلیل مسیر که نتایج حاصل از آن در جدول ۴-۱۸ آمده است، به بررسی اثر موجود میان متغیرها پرداخته شد.
۴-٣-٣-١ آزمون همبستگی:
در این قسمت به بررسی فرضیه های تحقیق از طریق آزمون همبستگی خواهیم پرداخت. در ادامه نتایج مربوط به آزمون فوق آورده شده است.
فرضیه ۱: بین مسئولیت اجتماعی شرکت و شهرت شرکت رابطه مثبت وجود دارد.
به منظور بررسی فرضیه فوق از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد که نتیجه آن در جدول ۴-۱۲ آورده شده است.
جدول ۴-۱۲) همبستگی پیرسون مسئولیت اجتماعی و شهرت شرکت
متغیرها | نتیجه آزمون پیرسون | |||
متغیر مستقل | متغیر وابسته | سطح خطا () | p-value | ضریب همبستگی ® |
مسئولیت اجتماعی | شهرت شرکت | ۰٫۰۱ | ۰٫۰۰۰ | ۰٫۵۵۰ |
**P<0.01
توجه به نتایج بدست آمده از جدول فوق، می توان گفت که با اطمینان ۹۹% و سطح خطای کوچکتر از ۱% بین مسئولیت اجتماعی شرکت و شهرت شرکت رابطه معنادار وجود دارد. بنابراین فرضیه فوق تائید می شود. از طرفی مقدار این رابطه برابر ۰٫۵۵۰ ، بطور مستقیم (مثبت) می باشد.
فرضیه ۲: بین مسئولیت اجتماعی شرکت و ارزش ویژه برند رابطه مثبت وجود دارد.
به منظور بررسی فرضیه فوق از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد که نتیجه آن در جدول ۴-۱۳ آورده شده است.
جدول ۴-۱۳) همبستگی پیرسون مسئولیت اجتماعی و ارزش ویژه برند
متغیرها | نتیجه آزمون پیرسون | |||
متغیر مستقل | متغیر وابسته | سطح خطا () | p-value | ضریب همبستگی ® |
همانگونه که در فصل سوم اشاره گردید، براساس رابطه (۳-۲۱) الگوی تصحیح خطا به صورت زیر برآورد می شود:
(۴-۷)(۱-)ecm37482/0- dir2086/239+dROIL t14879/0+8/18887= Iservt
(۳۹/۳-) (۶۵/۱) (۰۰/۴) (۳۰/۳) t
(۰۰۱/۰)۷۶/۷=F 40/0=
براساس رابطه فوق ضرایب تمام متغیرها بجز نرخ بهره واقعی در سطح اطمینان %۹۹ از لحاظ آماری معنی دار هستند. همچنین ضریب متغیر نرخ بهره واقعی نیز تقریباً در سطح ۹۰ درصد اطمینان (و برابر با ۸۹ درصد اطمینان) معنی دار است. علاوه بر این ضریب جزء تصحیح خطا((۱-)ecm)، طبق انتظارات تئوریک منفی و برابر با ۳۷/۰ بدست آمده است و نشان می دهد که در هر دوره ی یک ساله ۳۷ درصد از عدم تعادل یک دوره در سرمایه گذاری بخش خدمات، در دوره ی بعد تعدیل می شود مقدار این ضریب،دلالت بر سرعت تعدیل نسبتاً بالای مدل به سمت تعادل بلند مدت دارد. در بخش بعد نتایج حاصل از برآورد مدل سرمایه گذاری در بخش کشاورزی مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرد.
۴-۴-۲-بررسی نتایج حاصل از تخمین مدل سرمایه گذاری دربخش کشاورزی
در این بخش نیز نتایج حاصل از تخمین مدل سرمایه گذاری در بخش کشاورزی در کوتاه مدت و بلندمدت مورد بررسی قرار می گیرد.
الف-بررسی نتایج حاصل از برآورد مدلکوتاه مدت در بخش کشاورزی
نتایج تخمین این مدل در جدول (۴-۳) نشان داده شده است. نتایج تخمین این مدل در جدول (۴-۳) نشان داده شده است. این جدول از دو بخش اصلی تشکیل شده است. معادله ی تخمین زده شده در بخش اول جدول(۴-۳) برای مدل سرمایه گذاری در بخش کشاورزی به صورت زیر می باشد:
(۴-۸)irt7591/14+ROILt033220/0+7/2684=Iagrt
(۳۱۹/۱) (۳۳/۱۹) (۲۵/۱۸) t
(۴-۸)
که در آن ضریب متغیر درآمدهای نفتی در سطح اطمینان %۹۹ از لحاظ آماری معنی دار است. از سوی دیگر ، متغیر نرخ بهره واقعی از لحاظ آماری معنی دار نمی باشد . براین اساس نتایج آزمون معناداری حذف متغیر نرخ بهره از مدل در جدول (۴-۳)ارائه گردیده است. با مقایسه ی سطح احتمال سه آماره ضریب لاگرانژ(LM)،حداکثر درستنمایی(LR)و آماره F با سطح خطای %۵، فرضیه صفر مبنی بر زائد بودن متغیر نرخ بهره را نمی توان در سطح اطمینان %۹۵ رد نمود. بنابراین با حذف متغیرزائد نرخ بهره، مدلنهایی سرمایه گذاری در بخش کشاورزی به صورت زیر است:
ROILt034361/0+5/2552=Iagrt
(۸۵/۲۲) (۴۰/۲۳)t
(۴-۹)
که در آن متغیر درآمدهای نفتی در سطح اطمینان %۹۹ از نظر آماری معنا دار است. همانطورک ه در جدول(۳۴) نشان داده شده است. آماره ی F نیز در کل معناداری معادله ی رگرسیونی را تایید می کند. از طرف دیگر ضریب تعیین تعدیل شده در سطح بالایی (برابر با %۹۴) قرار دارد که دلالت بر این دارد که متغیرهای مستقل مدل از قدرت توضیح دهندگی بالایی برخوردارند.
جدول (۴-۳): نتایج حاصل ازتخمین مدل سرمایه گذاری در بخش کشاورزی
بخش (۱) | ||||||||||||
خطای معیار | ضرایب | متغیرها | ||||||||||
۰۰۱۷۱۸۱/۰ | (۳۳/۱۹)۰۳۳۲۲/۰ | ROILt | ||||||||||
۱۸۶۲/۱۱ | (۳۱۹/۱)۷۵۹۱/۱۴ | irt | ||||||||||
۰۴۴/۱۴۷ | (۲۵/۱۸)۷/۲۶۸۴ | β. | ||||||||||
نتایج آزمون معناداری حذف متغیر نرخ بهره واقعی | ||||||||||||
احتمال آن | آماره F | احتمال آن |
تقسیم مطلوب توان میان خطوط موازی
جلوگیری از گردش حلقوی توان میان خطوط
۲-۵-۲کاربردهای دینامیکی و گذرا
کاربردهای دینامیکی و گذرا عبارتنداز:
حذف نوسانات توان بین ناحیهای
بهبود پایداری گذرا
کاهش فشارهای وارد بر شفت ژنراتور در حالت گذرا
شکل (۲-۱۰ ): PST و نمودار فازوری ولتاژ
۲-۶ معرفی جبرانسازی سری سنکرون استاتیک SSSC
SSSC یک مبدل منبع ولتاژ سنکرون است که بطور سری با سیستم انتقال قرار میگیرد و از لحاظ عملکرد مشابه PST است. توان حقیقی موردنیاز SSSC جهت تبادل با شبکه قدرت از سوی یک منبع انرژی DC (باتری یا خازن که در سمت DC مبدل قرار دارد) تأمین میگردد.
ولتاژ خروجی در SSSC با کنترل زمان هدایت سوییچهای واقع در مبدل منبع ولتاژ صورت میگیرد. بنابراین تحت هر شرایطی (ماندگار/گذرا) با تنظیم ولتاژ خروجی SSSC توان خط انتقال کنترل میگردد.
۲-۶-۱کاربردهای SSSC
عمده موارد کاربرد SSSC عبارتند از:
کنترل دینامیکی پخش بار
کنترل دینامیکی ولتاژ
بهبود پایداری گذرا
شکل (۲-۱۱) ساختار و طرز اتصال SSSC به شبکه را نشان میدهد.
شکل( ۲-۱۱): ساختار SSSC
۲-۷ معرفی کنترل کننده یکپارچه توان UPFC
UPFC از اتصال STATCOM و SSSC پدید میآید. بخشهای سری و موازی در UPFC مشترکاً با یک خازن DC تغذیه میشوند. از لحاظ توانمندی UPFC کلیه اعمال جبرانسازی سری و موازی را با هم انجام میدهد و میتواند بطور پیوسته زاویه فاز، امپدانس و دامنه ولتاژ را کنترل کند و بنابراین توان حقیقی و راکتیو خط انتقال را مستقلاً کنترل کند.
بخشهای سری و موازی در UPFC عملکرد مستقل دارند. از دیدگاهی UPFC را میتوان با PST مقایسه نمود با این تفاوت که ولتاژ سری تزریق با هر فاز و دامنه (در محدوده تعریفشده) قابل دستیابی است.
UPFC قابلیت های STATCOM و TCSC را یکجا در بر دارد و حوزه عملکرد آن در صفحه توان (P-Q) وسیعتر از سایرین است. شکل (۲-۱۲) طرحی از UPFC را نشان میدهد.
در این شکل همچنین حوزه کاری چند عنصر FACTS با یکدیگر مقایسه شده است و چنانکه دیده میشود UPFC نسبت به بقیه برتری دارد. ناحیههاشور خورده متعلق به UPFC است.
شکل( ۲-۱۲): UPFC و ناحیه کاری چند نوع FACTS در صفحه P-Q
۲-۸ معرفی کنترل کننده توان بین خطوط(IPFC)
مفهوم IPFC را میتوان توسعه مفهوم جبرانسازی سری سنکرون استاتیک (SSSC) دانست. SSSC وسیلهای مبتنی بر مبدل منبع ولتاژ (VSC)[31] است که ولتاژی را به صورت سری با خط انتقال به آن تزریق میکند از آنجایی که شین DC مبدل منبع ولتاژ هیچ منبع توان حقیقی ندارد توان حقیقی تزریقشده بوسیله SSSC به خط انتقال به منظور اطمینان از بهرهبرداری مناسب وسیله باید صفر باشد (به غیر از مقدار کمی توان که در خود IPFC تلف میشود).
این نشان میدهد که ولتاژ تزریقشده همیشه باید با جریان خط ۹۰ درجه اختلاف فاز داشته باشد و تنها متغیر قابل کنترل دامنه ولتاژ است. اگر دو خط از یک شین پست خارج شود و روی هر کدام یک SSSC باشد، شینهای DC مبدل منبع ولتاژ میتوانند تزویج شوند تا اجازه دهند توان حقیقی بین دو VSC تغییر کند.
این آرایش IPFC نامیده میشود و شکل (۲-۱۳) این ساختار را نشان میدهد. با این ساختار توان حقیقی میتواند از یک طرف خط گرفته و به طرف دیگر تزریق شود. بنابراین برخلاف SSSC دیگر لزومی بر عمودبودن ولتاژ تزریقی بر جریان خط وجود ندارد. این نشان میدهد که هر دوی دامنه و فاز ولتاژ تزریقشده روی یک خط می تواند کنترل شود. اگرچه برای کارکرد مناسب عنصر، ولتاژ شین DC باید ثابت نگه داشته شود و توان تزریقشده به یک خط باید با توان جذب شده با خط دیگر برابر باشد. بنابراین تنها یکی از متغیرهای ولتاژ تزریقشده به خط دیگر میتواند به صورت مستقل کنترل شود.
مقادیر نامی IPFC میتواند با دو کمیت حداکثر دامنه ولتاژی که میتواند تزریق شود و مقدار نامی VA تعیین گردد. وقتی IPFC به توان نامی میرسد که دامنه ولتاژ تزریقی و جریان خط هر دو در مقدار نامی باشند.
شکل( ۲-۱۳):ساختار IPFC
فصل سوم
بیان مساله
در این فصل براساس معادلات ریاضی ارائه شده برای اینورترهای سه فاز، مدل ریاضی و فضای حالت یه جبران ساز استاتیکی توان راکتیو ارائه می شود و سپس طراحی سیستم کنترل بیان می گردد.
۳-۱ کنترل STATCOM
مهمترین بخش در تجهیزات الکترونیک قدرتِ بهبود کیفیت توان از قبیل فیلترهای اکتیو و ادوات جبرانساز توان راکتیو و عدم تعادل، واحد کنترل است. این بخش نقش تعیین کنندهای در عملکرد و کارایی کل سیستم ایفا میکند و مطابق شکل (۳-۱) مشتمل بر دو بخش است:
کنترلکننده
داخلی
اندازه گیری پارامترها
کنترل کننده خارجی
اینورتر
الگوی
سوئیچینگ
مدولاتور
باند
شکل (۳-۱ ) : بلوک دیاگرام سیستم کنترل STATCOM
بیشتر داروها از طریق انتشار ساده از سد غشایی عبور می کنند. بنابراین ضریب توزیع آب در روغن و pKa داروها اهمیت زیادی در مکان جذب و درجه جذب در دستگاه گوارش دارد. داروهای اسیدی ضعیف در معده عمدتا غیر یونیزه هستند بنابراین نسبتاً خوب آنجا جذب می شوند؛ در حالی که داروهای بازی ضعیف در معده یونیزه شده و نمیتوانند به طور قابل ملاحظه ای از سطح معدی جذب شوند. بنابراین به منظور افزایش جذب معدی بازهای ضعیف و کاهش جذب معدی اسیدهای ضعیف، می توان محیط معده را به وسیله تجویز داروهای بازی و یا آنتی اسیدها، بازی کرد. بازها و اسیدهای قوی به علت درجه یونیزاسیون بالا، جذب ضعیفی دارند؛ از آنجا که روده کوچک دارای pH مناسب (حدود ۶٫۵ برای جذب اسیدها و بازهای ضعیف مناسب است) و سطح تماس بالا (تقریبا بیست فوت طول از پیلور تا سکوم) مکان اصلی جذب محسوب می شود (۹).
۲-۱-۲- انحلال
انحلال عبارت از روندی که در آن ماده جامد به درون یک حلال وارد می شود تا محلولی را تشکیل بدهد، به عبارت ساده تر، حالتی است که در آن ماده جامد حل می گردد، اساس آن بر تمایل مولکول های جسم جامد و حلال قرار دارد. اشکال دارویی جامد و سیستمهای پراکنده جامد- مایع پس از تجویز، داخل مایعات بیولوژیک حل شده و سپس جذب گردیده و وارد خون می گردند. در تعیین سرعت انحلال داروها از اشکال دارویی جامد در شرایط استاندارد، روندهای فیزیکوشیمیایی زیادی را علاوه بر روند انحلال مواد شیمیایی خالص، باید در نظر گرفت و خواص فیزیکی اشکال دارویی، رطوبت پذیری شکل دارویی، قدرت نفوذ در محیط حلالیت، روند باز کردن، روند باز شدن و جدا شدن اشکال دارویی، جزء عواملی هستند که در خصوصیات انحلال داروها دخالت دارند.(۱۰)
۲-۱-۳- نظریه های انحلال
در دهه های گذشته، دانش مربوط به روش شناسی انحلال از نظر تئوری و عملی به سرعت رشد کرده است. به خوبی روشن است که در پدیده انحلال یک ماده جامد، مولکول های دارو باید از سطح جامد جدا شده و سپس با روند انتقال به حلال وارد شوند. نظریه های انحلال را می توان در قالب سه مدل فیزیکی مختلف مطرح نمود. این مدلها به تنهایی یا تواما مکانیسمهای سرعت انحلال را مطرح می نمایند (۱۱).
الف. مدل لایه انتشار
این مکانیسم ساده ترین حالت این سه مدل است که شامل یک غشای نازک ساکن از مایع بر روی سطح جامد است. این مدل احتمالاً در ابتدا به وسیله نرنست و برونر پیشنهاد شده است. به نظر می رسد که غشای نازکی از مایع با سرعتی کاهنده در جهت عمود بر سطح به ضمانت L موجود می باشد. واکنش در غشای بینابینی جامد-مایع سریع می باشد. هنگامی که مولکول های جامد از سطح بینابینی غشا مایع-غشا محیط انحلال، عبور کرد، اختلاط فوری پیش آمده و اختلاف غلظت از بین خواهد رفت. بنابراین سرعت حرکت جامد، و در نتیجه سرعت انحلال بر اساس انتشار مولکول هادر غشای مایع به وسیله حرکت برونین معین می گردد. داروهای بسیار محلول نظیر کلرور سدیم معمولاً مطابق مدل لایه انتشار حل می گردند.
ب.مدل لایه بینابینی
در این مکانیسم فرض بر این است که واکنش در سطح جسم جامد صورت گرفته و بنابراین انتشار در سرتاسر سطح بینابینی خیلی آهسته تر از انتشار از این سو به آن سوی غشای مایع نخواهد بود. داروهای کم محلول معمولاً مطابق لایه بینابینی حل می گردند. در صورتیکه سرعت بهم زدن تسریع شود، در بعضی موارد مدل لایه بینابینی به مدل لایه انتشار مبدل خواهد شد.
ج. نظریه دنکورت ( نظریه تجدید سطح )
در این مکانیسم فرض بر این است که، انتقال مواد از سطح جامد بر اساس بسته های ماکروسکوپی از حلال قرار داردکه به صورت گردابهای انتشاری اتفاقی به سطح بینابینی جامد-مایع می رسد. این بسته ها به سطح متصل می گردد و در مدت اقامت مواد جامد را بر حسب قانون انتشار از سطح جذب کرده سپس به وسیله حلال تازه جانشین میگردند، با این فرض که واکنش در سطح جامد فوری می باشد. این روند تجدید سطح ممکن است وابسته به سرعت انتقال جامد و بنابراین انحلال باشد.
۲-۱-۴- سرعت انحلال
سرعت انحلال عبارتست از میزان دارویی (جامد) که در واحد زمان تحت شرایط استاندارد از نظر حرارت، ترکیب حلال و همچنین فصل مشترک جامد-مایع وارد محلول می گردد.این پدیده به عنوان واکنش ناهماهنگی از انتقال جرم به علت فرار و قرار گرفتن مولکولهای حلال در سطح جسم جامد می تواند تلقی گردد. این واکنش ناهماهنگ به ۳ گروه تقسیم می شود :
الف- تداخل در فصل مشترک خیلی سریع تر از انتقال حلال به فصل مشترک و انتقال محصول ایجاد شده از آن است و سرعت آن به وسیله روند انتقال ( انتشار یا جابجایی حلال) کنترل می گردد.
ب- واکنش در فصل مشترک به طور آشکار و گویا سرعت آهسته تری از روند انتقال داشته و محدودیت سرعت موجود خواهد بود که به آن انحلال کنترل شده در حد فاصل یا فصل مشترک گفته می شود.
ج- ثابت سرعت هر دو روند تقریباً معدل است، در این صورت سرعت انحلال بخشی از هر دو سرعت واکنش در فصل مشترک و همچنین سرعت روند انتقال خواهد بود.
ترتیب مراحل روند انحلال یک جسم جامد به شرح زیر است :
۱-درنگ مکانیکی اولیه
۲-مرطوب شدن شکل دارویی
۳-نفوذ حلال و یا محیط آزمایش درون شکل دارویی
۴-باز شدن
۵-خرد شدن
۶-انحلال
۷-به هم چسبیدن برخی ذرات دارو (۱۲)
۲-۱-۵- طبقه بندی داروها از دیدگاه حلالیت و نفوذ پذیری
بر اساس قابلیت نفوذ پذیری داروها سیستم طبقه بندی دارویی BCS داروها را در ۴ دسته طبقه بندی می کند :
گروه ۱- داروهای با حلالیت و نفوذ پذیری
بالا
گروه ۲- داروهای با حلالیت پایین و نفوذ پذیری بالا
گروه ۳- داروهای با حلالیت بالا و نفوذ پذیری پایین
گروه ۴- داروهای با حلالیت و نفوذ پذیری پایین
این سیستم تقسیم بندی از نقش تست انحلال برون تنی حمایت می کند. ارتباط یا عدم ارتباط با فرایند انحلال درون تنی ممکن است به وسیله ارزیابی حلالیت و نفوذپذیری فرآورده دارویی توضیح داده می شود (جدول ۲-۱)(۱۳،۱۴)
جدول ۲-۱٫ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ماده دارویی : حلالیت و نفوذپذیری(۱۳)
ارتباط برون تنی- درون تنی | جذب | نفوذ پذیری | حلالیت | طبقه بندی در BCS |
ارتباط برون تنی- درون تنی مورد انتظار است.اگر سرعت انحلال کمتر از سرعت تخلیه معده باشد؛در غیر این صورت ارتباط وجود ندارد یا محدود است | کنترل جذب به وسیله تخلیه معده | بالا | بالا | ۱ |